Reportage over reïntegratietraject Werk als beste Zorg

“45% minder zorgkosten en veel meer kwaliteit van leven: Werk als beste Zorg een geslaagde pilot uit de VGZ-leertuin”

Interview met Gerjan Prins van zorgverzekeraar VGZ, Lenne van de Merwe van Sociale Dienst Drechtsteden, Manon van Bommel van Baanbrekend Drechtsteden, Jacqueline Werkneemster en Steven Hubeek van werkgeversvereniging AWVN

Een schoolvoorbeeld van wat succesvol samenwerken kan opleveren. Zo kun je de in 2017 gestarte pilot ‘Werk als beste Zorg’ inmiddels echt wel noemen. Sociale Dienst Drechtsteden, GGZ-instelling Yulius en zorgverzekeraar VGZ hebben de handen ineengeslagen om GGZ-cliënten naar werk te begeleiden met als prachtige uitkomst een hogere kwaliteit van leven voor de GGZ-cliënt en 45% lagere zorgkosten voor de maatschappij. Inmiddels is deze nieuwe werkwijze de standaard geworden en wordt gekeken hoe deze succesvolle samenwerking breder kan worden ingezet. Hoogste tijd om een aantal betrokkenen te vragen naar de sleutel van dit succes.

Goede ideeën van professionals die met de voeten in de modder staan

“Het idee ‘Werk als beste Zorg’ is ontstaan in een leertuin van VGZ met GGZ-instelling Yulius en gemeente Dordrecht, ” aldus Gerjan Prins van zorgverzekeraar VGZ. “In een leertuin halen we goede ideeën op bij zorgprofessionals van instanties waar we langlopende contracten mee hebben. Dat zijn waardevolle ideeën van mensen uit de praktijk die als het ware iedere dag met hun voeten in de modder staan. Zij kunnen als geen ander aangeven hoe binnen hun zorginstelling de zorg beter en anders aangeboden zou kunnen worden. Van een goed idee maken wij gezamenlijk een businesscase om te kunnen beoordelen wat het financiële effect zou kunnen zijn. Betere kwaliteit van zorg en lagere kosten gaan hierbij altijd hand in hand. Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar we zien veel voorbeelden waar dat wel degelijk kan en ‘Werk als beste Zorg’ is daar een voorbeeld van.” Met ‘Werk als beste Zorg’ willen Sociale Dienst Drechtsteden, GGZ-instelling Yulius en zorgverzekeraar VGZ aantonen dat wanneer een GGZ-cliënt een betaalde baan krijgt, dat uiteindelijk winst oplevert voor alle partijen: voor de cliënt een hogere kwaliteit van leven, voor de uitkeringsverstrekker omdat de cliënt geen uitkering meer nodig heeft en voor de gemeente en verzekeraar omdat de cliënt minder Wmo- en GGZ-zorg nodig heeft. Gerjan Prins (VGZ): “Bij deze leertuin was het heel interessant dat het domeinoverstijgend was en dat ook de gemeente hierbij betrokken was. Een dergelijke samenwerking kent in de praktijk vaak verschillende uitdagingen, maar als het lukt, heeft zo’n samenwerking veel impact op zowel de cliënt als de maatschappij. En bij dit idee voelde iedereen op zijn klompen aan dat dit goed kon gaan werken, dus we zijn het gewoon gaan doen.”

Na tien jaar solliciteren een baan

Ook Lenne van de Merwe van Sociale Dienst Drechtsteden geeft aan dat soms ‘gewoon beginnen’ heel goed werkt. Van de Merwe is vanaf het begin betrokken bij ‘Werk als beste Zorg’ en gelooft sterk in het bij elkaar brengen van verschillende denkwerelden en vooral ook van het samenvoegen van uiteenlopende kennis en kwaliteiten van de diverse instellingen. “De medewerkers van GGZ-instelling Yulius weten alles over de GGZ-cliënten en wij van Sociale Dienst Drechtsteden hebben als opdracht om mensen met een uitkering richting werk te bewegen. Daarvoor hebben wij werkgeversservicepunt Baanbrekend Drechtsteden en dat is weer een samenwerking met UWV en Randstad. Dus wanneer we die krachten bundelen met steun van een meedenkende zorgverzekeraar, dan kun je snel stappen maken.”

De eerste succesvolle case laat dan ook niet lang op zich wachten. “Eén van de kandidaten kon door onze gezamenlijke inzet na tien jaar solliciteren eindelijk aan het werk. Met die eerste casus was direct duidelijk dat we het verschil konden maken,” aldus Van de Merwe. “De kandidaat benoemde dat hij blij was dat hij eindelijk ook weekend had. Dat raakte mij enorm.”

Er wordt bij de pilot ‘Werk als beste Zorg’ bewust gekozen om mensen vanuit de Fact-doelgroep naar werk te begeleiden. Dit zijn mensen met ernstige psychische kwetsbaarheden. Ze wonen zowel intern als thuis en hebben allen veel begeleiding nodig. Lenne van de Merwe: “We hebben voor deze doelgroep gekozen om te laten zien wat het effect zou kunnen zijn. Dit is een dure doelgroep binnen de GGZ, want ze krijgen veel begeleiding. Voordeel daarvan is dat de professionals de cliënten goed kennen en weten wat ze wel of niet kunnen. Dat helpt met het bemiddelen naar werk.”

Denkwerelden worden één door het traject helemaal samen te doen

Toch blijkt al snel dat het samenwerken met de verschillende grote organisaties niet vanzelf gaat. Het is lastig om goed te communiceren en in eerste instantie heeft niemand echt eigenaarschap over de samenwerking. En dus zetten zowel de Sociale Dienst Drechtsteden als Yulius een sleutelfiguur in. Iemand die al haar tijd en energie inzet om de samenwerking meer vorm te geven. Dat wordt Manon van Bommel van Baanbrekend Drechtsteden: “In het begin vond ik die verschillende denkwerelden wel lastig. Iedereen denkt het vanuit zijn eigen organisatie op de beste manier te doen. Ik kwam erachter dat het belangrijk is om het traject echt samen te doen. Dus de intake van een cliënt doe ik bijvoorbeeld nu samen met diens begeleider van Yulius. We hebben elke maand overleg want je moet goed weten waar iedereen mee bezig is. Ik merk dat we meer en meer een team worden. En het leuke is dat ieder zijn eigen kennis heeft, dus je kan veel van elkaar leren.”

Ook VGZ is nauw betrokken: “In onze leertuinen willen we snappen waar je tegenaan loopt als je gaat pionieren, dus dan doen we echt mee. Daarnaast onderzoeken we of het ook landelijk toepasbaar en opschaalbaar is en kijken we gezamenlijk wat de werkzame elementen zijn en wat niet. Openheid en transparantie zijn hierbij cruciaal. Dat is voor een zorginstelling soms best spannend, want dan kan het dus zijn dat je informatie moet delen die je eigenlijk liever niet met je verzekeraar deelt. Toch is het uiteindelijk voor beide partijen interessant om die openheid te geven. Juist omdat je het ook samen hebt over oplossingen als de cijfers soms wat anders laten zien dan wat je van tevoren met elkaar had verwacht. Dat brengt ons uiteindelijk gezamenlijk echt verder.”

In het geval van ‘Werk als beste Zorg’ heeft dat zeker positief uitgepakt. Zorgverzekeraar VGZ heeft GGZ-instelling Yulius de financiële ruimte geboden om deze pilot uit te voeren. Daarnaast heeft VGZ geld beschikbaar gesteld aan Sociale Dienst Drechtsteden om Manon van Bommel op haar sleutelfiguurfunctie te kunnen behouden. Van de Merwe: “Het was weliswaar direct duidelijk dat dit een waardevol project was, maar de inzet van een sleutelfiguur is relatief duur binnen de Participatiewet. Het kost in eerste instantie veel geld om iemand op een werkplek te plaatsen. Daar komt veel begeleiding bij kijken. Bij bezuinigingsdiscussies binnen de gemeente loopt zo’n functie vaak gevaar. Toen heeft VGZ dat geld beschikbaar gesteld. Het is bijzonder dat een zorgverzekeraar dat doet, de gemeente is immers geen zorginstelling.”

Het is bij deze doelgroep heel belangrijk dat goed gekeken wordt of het een passende functie is. Het is echt maatwerk en er komt veel begeleiding bij kijken. Manon van Bommel: “De cliënt mag aangeven dat een functie of een werkgever hem of haar niet aanspreekt. De vooruitgang van de gezondheid staat voorop. Als die verbetert, heeft dat invloed op meerdere leefgebieden. Ik blijf dus zoeken tot ik de juiste baan vind waar de cliënt zich prettig bij voelt. Dit zijn mensen die al acht jaar of langer in een uitkering zitten en daardoor vaak heel onzeker zijn over hun eigen kunnen. Met een goede match gaat hun mentale gezondheid vooruit en kun je ze helpen om meer eigenwaarde te krijgen.”

Het leven is echt leuker geworden door mijn werk

Bij de 43-jarige Jacqueline is dat goed gelukt. Zij heeft na haar scheiding acht jaar thuis gezeten en heeft last van psychoses. Daarvoor is ze in behandeling bij GGZ-instelling Yulius en komt zo in contact met Manon van Bommel. Jacqueline: “De eerste keer dat ik Manon sprak, was ik zo zenuwachtig. Ik had een gat van acht jaar in mijn CV en ik dacht dat ik daardoor nooit meer aan het werk zou komen. Ik was al zo vaak afgewezen voor sollicitaties. Ik had er weinig vertrouwen in.” Maar Van Bommel gaat zoeken en vindt uiteindelijk een functie als assistent bewindvoerder voor acht uur in de week. “Ik wist niet eens wat een bewindvoerder deed, maar toen mijn toekomstige werkgever Romy dat liet zien, had ik er gelijk zin in!” aldus Jacqueline. Ze begint met acht uur in de week en werkt inmiddels, twee jaar later, dertig uur in de week. Ze heeft een vast contract en krijgt er steeds meer verantwoordelijkheden bij. “Het gaat heel goed. Het leven is echt leuker geworden door mijn werk. Ik heb meer financiële vrijheid en ik voel me nuttig. Toen ik alleen maar thuis zat, heb ik zoveel doelloos rondgelopen. De dagen vliegen dan langs je heen. Ik voel me nu zoveel beter. Ik heb meer vertrouwen in me zelf. Ik weet nu dat ik het gewoon kan! Ik heb nog wel psychische klachten, maar veel minder dan voorheen.”

Het verhaal van Jacqueline staat niet op zichzelf: inmiddels zijn bijna zeventig mensen succesvol geplaatst bij een werkgever. Ze verdienen hun eigen geld en ze hebben minder of geen psychische hulp meer nodig. Gerjan Prins van zorgverzekeraar VGZ is onder de indruk van de cijfers: “De zorgkosten zijn gemiddeld met 45% verlaagd. Dus de impact van deze nieuwe manier van werken is groot. Het is een enorme verbetering van de kwaliteit van leven en heeft als gevolg een grote daling van de kosten. Omdat het op beide componenten zoveel impact heeft, vind ik dit één van de meest succesvolle initiatieven uit onze leertuin. En daarmee een prachtig voorbeeld van zinnige zorg. Het laat zo mooi zien dat het medische model lang niet altijd de oplossing is. Het gaat erom dat je mensen weer perspectief geeft en eigenwaarde. Dat kan heel goed met werk. Daardoor komt iemand bijvoorbeeld uit zijn schulden of is niet meer eenzaam. Soms kan het zo simpel zijn om iemand weer in zijn kracht te zetten. Dat kan veel effect hebben op iemands leven.”

Werkwijze breder inzetten

Ook werkgevers zien de voordelen van deze nieuwe samenwerking, aldus Steven Hubeek van werkgeversvereniging AWVN: “Dit werkproces leidt ertoe dat werkgevers meer kandidaten aangeboden krijgen. Dat is een mooi resultaat. Per slot zijn er -ook in deze tijd- genoeg sectoren, die behoefte hebben aan nieuwe medewerkers. Daar kunnen we stappen zetten naar goed werk, ook voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. En het levert werkgevers goed gemotiveerde nieuwe medewerkers. Een mooie win-win.”

Zorgverzekeraar VGZ en Sociale Dienst Drechtsteden willen deze werkwijze breder inzetten. Ook voor mensen met minder ernstige psychische kwetsbaarheden en voor jongeren die buiten de boot dreigen te vallen. Lenne van de Merwe van Sociale Dienst Drechtsteden: “Het aantal mensen met beperkingen dat afhankelijk wordt van een uitkering groeit en daar moeten we als Sociale Dienst oplossingen voor verzinnen. Het zou mooi zijn als iedereen anders naar deze doelgroep gaat kijken en meer mogelijkheden gaat zien. Het is onze opgave om mensen vanuit een uitkering naar werk te begeleiden, omdat we weten dat mensen beter af zijn als ze kunnen werken dan als ze thuis zitten. Bovendien is deze groep van waarde voor de arbeidsmarkt.”

Gerjan Prins (VGZ) vult aan: “Ook nu door de coronacrisis de werkloosheid waarschijnlijk toe zal nemen en het aantal beschikbare mensen dat makkelijk plaatsbaar is bij een werkgever zal stijgen, moeten we ons in blijven zetten om deze groep onder de aandacht van werkgevers te brengen. Onterecht leeft het gevoel dat een werknemer met een psychische kwetsbaarheid minder vaak een duurzame arbeidsplek vindt. Dat blijkt niet uit cijfers, maar is wel de beleving bij veel mensen. En dan heb je wel een gemeente nodig met een bevlogen wethouder zoals hier bij de regio Drechtsteden die wil dat in elk geval een deel van de mensen dat geplaatst wordt, mensen met een psychische kwetsbaarheid is. En zich daar ook hard voor maakt.”

Manon van Bommel (Baanbrekend Drechtsteden) is al bezig met de verbreding van de doelgroep en werkt nu ook samen met het autismeteam van GGZ-instelling Yulius. “Ik krijg bij de Sociale Dienst de ruimte om uit te breiden en kan dus meer mensen blij maken door ze aan passend werk te helpen. Daar krijg ik energie van!” Gerjan Prins (VGZ) vult aan: “Het is een kwetsbare doelgroep en ik vind dat we als Nederland verplicht zijn om daar goed voor te zorgen. Dat je dat gewoon goed regelt met elkaar. De meerwaarde van werk voor deze doelgroep heeft zoveel impact op de kwaliteit van leven, dat moet de standaard worden. Ik ga in elk geval hard mijn best doen om dat in Nederland verder uitgerold te krijgen.”