‘Re-integratie naar werk moet structureel gefinancierd worden voor mensen met een psychische kwetsbaarheid’
Op 8 november ondertekenen 10 partijen uit de werkvelden werk & inkomen en zorg het nieuwe convenant ‘Sterk door Werk’ 2024-2026. Hiermee continueren ze de succesvolle domeinoverstijgende samenwerking om mensen met een psychische kwetsbaarheid duurzaam naar werk te begeleiden en uitval op de werkvloer door psychische klachten te voorkomen. Deelnemende partijen zijn: de Nederlandse ggz, UWV, Cedris, Divosa, MIND, Valente, de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG), werkgeversvereniging AWVN en Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA). Nieuw in dit convenant is het Verbond van Verzekeraars. Belangrijkste doel van dit nieuwe convenant is het realiseren van een structurele weg naar werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. “Het is belangrijk dat we ons blijvend inzetten voor mensen met een psychische kwetsbaarheid die willen werken. Nu worden re-integratietrajecten vanuit tijdelijke projecten gefinancierd. Als de projectgelden stoppen, mogen mensen niet aan de kant komen te staan. Daarom zetten we in op een structurele financiering”, aldus Miranda van Soest, programmaleider Sterk door Werk.
“Werk doet de zorgvraag halveren, uitkeringskosten dalen en vult vacatures. Een mooie win-win-win.”
Miranda van Soest, programmaleider Sterk door Werk
Iedereen doet mee
Het convenant Sterk door Werk streeft naar een mentaal veerkrachtige, inclusieve samenleving waarin mensen met een psychische kwetsbaarheid naar vermogen meedoen. Ruim een kwart van de volwassen Nederlanders (3,3 miljoen mensen) heeft in het afgelopen jaar een psychische aandoening gehad. De arbeidsparticipatie van mensen met psychische kwetsbaarheden is laag. Zo heeft minder dan één op de vijf mensen met ernstige psychische aandoeningen betaald werk. Terwijl vier van die vijf mensen graag wil werken. Daarnaast blijkt uit allerlei onderzoeken dat werk herstelbevorderend kan zijn. “Passend werk zorgt voor ritme in de dag, geeft voldoening, je hebt het gevoel dat je weer meedoet, het zorgt voor sociale contacten en maakt mensen financieel onafhankelijk”, aldus Miranda van Soest. De winst is zelfs veel groter. Werk heeft zo’n positieve invloed op de mentale gezondheid dat de zorgvraag van ggz-cliënten bijna halveert bij het hebben van duurzaam werk. Daarnaast dalen uitkeringskosten. “Bovendien levert het ingevulde vacatures voor werkgevers op en dat is een mooie verlichting voor de krappe arbeidsmarkt. Een mooie win-win-win” geeft Van Soest aan.
Toetreding nieuwe partij
Steeds meer organisaties zien het belang in van werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Het convenant Sterk door Werk 2024-2026 is een vervolg op een lange reeks convenanten waarbij de partijen zich vanuit gezamenlijkheid inzetten voor betere baankansen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Met de toetreding van het Verbond van Verzekeraars groeit het draagvlak. Het Verbond van Verzekeraars is de brancheorganisatie van schade- en levensverzekeraars in Nederland. In het kader van inkomensverzekeringen maakt het Verbond van Verzekeraars zich sterk voor een goed functionerend stelsel van ziekte en arbeidsongeschiktheid, waarbij effectieve preventie en effectieve re-integratie centraal staan. “Het hebben van werk is belangrijk en draagt bij aan een betere mentale gezondheid en aan maatschappelijk functioneren in brede sociaal-maatschappelijke zin. Inkomensverzekeraars ondersteunen alle betrokken partijen dan ook graag bij het begeleiden van mensen naar werk en het voorkomen van uitval op de werkvloer”, aldus Paul Koopman van het Verbond van Verzekeraars. “Mooi dat steeds meer partijen het werk van Sterk door Werk onderschrijven. Die brede, gezamenlijke inzet vergroot de baankansen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid”, geeft Miranda van Soest aan.
Domeinoverstijgende samenwerking
Om meer mensen met een psychische kwetsbaarheid duurzaam naar werk te begeleiden is samenwerking van de verschillende betrokken instanties uit de domeinen zorg en werk & inkomen het sleutelwoord. Een begeleidingstraject naar werk, zoals de evidenced based re-integratie methodiek IPS (Individuele Plaatsing en Steun), is vaak een succesvol middel voor het realiseren van duurzaam werk. Bij zo’n traject vindt de ondersteuning plaatst vanuit een team waarbij hulpverleners vanuit zorg en vanuit de arbeidsparticipatie (het domein werk & inkomen) samen werken. Het besef dat mentale gezondheid in belangrijke mate samenhangt met andere levensdomeinen als wonen, werken en leren leidt meer en meer tot domeinoverstijgende beleidsvorming. Sterk door Werk is een goed voorbeeld waaruit blijkt dat samenwerking vanuit verschillende domeinen werkt. “Voor het werkveld, maar ook voor ministeries is domeinoverstijgend werken relatief nieuw, maar Sterk door Werk laat zien dat wanneer professionals uit verschillende werkvelden de handen ineenslaan dat tot hele mooie successen kan leiden”, aldus de programmaleider van Sterk door Werk.
“Uiteindelijk willen we dat iedereen met een psychische kwetsbaarheid perspectief heeft op een duurzame betaalde baan”
Jan Markerink, programmamanager Hoofdzaak } Werk
Het Convenant Sterk door Werk wordt ondertekend
Project Hoofdzaak } Werk
De samenwerkingsstructuren in de arbeidsmarktregio’s worden vormgegeven vanuit het landelijke Sterk door Werk-programma Hoofdzaak } Werk, met als doel zoveel mogelijk begeleidingstrajecten te realiseren. Begin 2024 waren er bijna 5.000 lopende trajecten. “Ik ben trots op de aantallen trajecten die nu lopen en waarvan we uit ervaring weten dat ruim een derde van de deelnemers een betaalde baan krijgt. Dit zijn mooie resultaten en een bewijs dat deze domeinoverstijgende samenwerking werkt,” aldus Jan Markerink, programmamanager Hoofdzaak } Werk. Onlangs maakte het kabinet extra middelen vrij voor de financiering van gemeentelijke IPS-trajecten tot eind 2025. Jan Markerink: “Wij zijn heel blij dat het Rijk voor nog een jaar financiering heeft vrijgemaakt om onze aanpak te ondersteunen. Hierdoor kan een kwetsbare doelgroep worden geholpen om werk te vinden en werk te behouden. Dit is vooralsnog financiering voor één jaar. Eerder konden wij melden dat er middelen beschikbaar waren voor ondersteuning in de arbeidsmarktregio’s vanuit Hoofdzaak } Werk, en nu is er dus ook financiering voor de gemeentelijke IPS-trajecten in 2025.”
Structurele financiering
“Uiteindelijk willen we dat iedereen uit deze doelgroep perspectief heeft op een duurzame betaalde baan,” bepleit Markerink. Miranda van Soest vult aan: “Daarom richten we ons met dit nieuwe convenant hoofdzakelijk op structurele financiering voor IPS-trajecten. Nu worden de re-integratietrajecten vanuit tijdelijke financieringen bekostigd, maar als die wegvallen, zakt de samenwerkingsinfrastructuur in de regio in en nemen de baankansen voor mensen af. Dat zou zonde zijn. Een duurzame financiële basis is essentieel.” Vanuit Hoofdzaak } Werk zal er in het komende convenant een standaard werkwijze worden ontwikkeld voor professionals die betrokken zijn bij de begeleiding naar werk, met structurele samenwerking als uitgangspunt.
Stigma zit werk in de weg
Mensen met een psychisch kwetsbaarheid krijgen op hun weg naar werk regelmatig te maken met stigma. Vaak is het stigma op de psychische kwetsbaarheid nog een grotere belemmering om aan werk te komen dan de mentale klachten zelf. Uit onderzoek van prof. dr. Evelien Brouwers van Tranzo en Tilburg University blijkt dat 64 procent van de Nederlandse werkgevers niet snel een sollicitant aanneemt als ze weten dat deze persoon psychische problemen heeft. Zelfs als deze problemen over zijn, zou bijna een derde van de werkgevers alsnog liever op zoek gaan naar een andere kandidaat. Er is ook hoopvol nieuws blijkt uit het proefschrift van Kim Janssens ook van Tilburg University, waarin zij de vraag stelt: ‘hoe stigma en discriminatie de arbeidsparticipatie van mensen met psychische problemen kan beïnvloeden, en over de keuze om wel of niet open te zijn hierover op de werkvloer. Hieruit blijkt dat een relatief eenvoudige en betaalbare interventie, zoals de beslishulp CORAL, gericht op bewustwording van het stigma, al kan leiden tot sterk verbeterde arbeidskansen én een grotere kans op een duurzame arbeidsrelatie. Het convenant stelt zich ten doel om goede voorlichting en ondersteuning aan werkgevers te bieden om zo de kansen op de arbeidsmarkt voor mensen met een psychische kwetsbaarheid te vergroten. Werkgevers hebben hierdoor een ruimer en gevarieerder aanbod van potentiële werknemers, wat weer ten goede komt aan de inclusie en diversiteit van organisaties.
Algemene info IPS
Individuele Plaatsing en Steun (IPS) is een re-integratiemethode om mensen met een psychische kwetsbaarheid te begeleiden bij het verkrijgen en behouden van betaald werk. IPS gaat uit van het idee dat iedereen die wil werken, kan werken in een reguliere baan met daarbij passende begeleiding. Bij het zoeken naar werk staan de wensen van de werkzoekende centraal. Het doel is om werk te vinden dat past bij de kwaliteiten, voorkeuren, behoefte en ervaringen van de werkzoekende. Een IPS-trajectbegeleider helpt met werk zoeken, vinden en behouden en begeleidt hierbij ook de werkgever.
Deelnemers worden direct in de gekozen functie geplaatst en daarna gericht getraind in de benodigde werkzaamheden (eerst plaatsen, dan trainen). De IPS-begeleider maakt altijd deel uit van een ambulant GGZ-team.
Wereldwijd blijkt IPS de beste methode naar werk te zijn. Internationaal onderzoek toont aan dat 48,8% van de deelnemers regulier werk vond, tegenover 28,3% in de controleconditie. IPS wordt daarom aanbevolen in internationale en Nederlandse kwaliteitsstandaarden als methode om mensen met ernstige psychische aandoeningen te begeleiden naar regulier betaald werk. Het is de meest onderzochte en gestandaardiseerde vorm van begeleid werken.
Het nieuwe Convenant 2024-2026
Het convenant ‘Sterk door Werk’ 2024-2026 is een samenwerkingsverband tussen de Nederlandse ggz, UWV, Cedris, Divosa, MIND, Valente, de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten, werkgeversvereniging AWVN, het Verbond van Verzekeraars en Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA). De nadruk in dit convenant ligt op het borgen van de samenwerking tussen de domeinen werk en zorg in de arbeidsmarktregio’s, zodat een structurele weg naar werk ontstaat voor mensen met een psychische kwetsbaarheid.
Werken met IPS
Individuele Plaatsing en Steun
Dé methode om mensen met een psychische aandoening die graag willen werken, te helpen bij het verkrijgen en behouden van een betaalde baan.
Verlenging IPS-regeling en extra middelen 2025
Het kabinet heeft extra middelen vrijgemaakt voor mensen uit de gemeentelijke doelgroep om Individuele Plaatsing en Steuntrajecten (IPS) in 2025 in te zetten. Hiermee is de gemeentelijke IPS-regeling met een jaar verlengd.
Kenniscentrum Phrenos publiceert herwaardering kwaliteitskader voor IPS
Kenniscentrum Phrenos heeft in opdracht van Hoofdzaak } Werk van het Convenant Sterk door Werk in 2024 een onderzoek uitgevoerd naar de herwaardering van het kwaliteitskader voor de implementatie van IPS (Individuele Plaatsing en Steun). Zo weten organisaties beter aan welke kwaliteitscriteria ze moeten voldoen om IPS uit te voeren.
Meer ervaringsverhalen over IPS
