IPS-coach Harmen Kasper over contact houden in coronatijd

“Wat betreft het thuiswerken denk ik in kansen en mogelijkheden en dat probeer ik mijn cliënten ook mee te geven”

Sinds 16 maart is werkend Nederland massaal aan het thuiswerken geslagen om de verspreiding van het coronavirus te vertragen. Razendsnel werden de digitale mogelijkheden verkend en ingezet om vergaderen, overleggen, coachen en nog veel meer vanuit huis mogelijk te maken. Inmiddels begint daar een beetje gewenning in te komen en wordt steeds duidelijker in hoeverre we onze gewone werkzaamheden voort kunnen zetten.

Ook IPS (Individuele Plaatsing en Steun)-trajectbegeleider Harmen Kasper doet zijn werk vanaf huis. Harmen is werkzaam bij Twomorrow en is gedetacheerd bij de locaties Raalte en Hardenberg van de GGZ-instelling Dimence. Vóór de coronacrisis bestond het werk van Harmen voor 80% uit face to face contact. En dat is natuurlijk ook niet zo gek als je bedenkt dat het zoeken naar werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid vaak begint met vertrouwen. “Vaak zijn het mensen met een psychische aandoening die al jaren niet hebben gewerkt. Dan zijn mensen een beetje onzeker en soms zelfs mensenschuw. Dus als IPS-coach moet je eerst investeren in de relatie met je cliënt voordat je tot actie over kunt gaan. En dan is het wel fijn als je elkaar even ziet, een kop koffie samen drinkt en een grapje kan maken. Je probeert een huiselijk gevoel te creëren om het vertrouwen te winnen.”

Maar dat persoonlijke contact is al een paar weken niet mogelijk door de opgelegde coronamaatregelen. Hoe ondervang je dat?

“Door te bellen of te beeldbellen. Ik vind beeldbellen leuk omdat je elkaar dan ziet, maar ik stem het af met de cliënt. De cliënt is hierin leidend. Dus op deze manier doe ik nu intakegesprekken met mensen die ik niet eerder heb ontmoet en die ik wel direct het hemd van het lijf vraag. En dat heeft eigenlijk wel wat. Mensen blijken ook op deze manier open hun verhaal te vertellen. Beeldbellen is ook leuk en kan veilig met Minddistrict en Skype, maar niet iedereen kan dat. Het digitaal vaardig maken van mijn cliënten is een nieuw onderdeel van mijn werk geworden. Ik was laatst een uur lang met een kandidaat aan de telefoon om een Skype-verbinding tot stand te brengen, maar het lukte maar niet. Ik ben best geduldig, maar dit moesten we uiteindelijk toch opgeven. Later die middag zat ik met mijn vrouw aan tafel te eten. We hadden Skype nog open staan, toen belde deze cliënt opeens in! Hij was blijven proberen en had het toch voor elkaar gekregen. Dit betekent dat we met een toekomstige werkgever via Skype kunnen kennismaken. Als je iets tijd en aandacht geeft, dan ontstaat er iets. Dat vind ik prachtig! Dat zijn de kleine successen waarvan ik geniet in deze coronatijd.”

Heb jij het gevoel dat jij je werk op deze manier kunt doen?

“Ja eigenlijk wel. In de eerste weken was het voor iedereen zoeken: hoe vind je elkaar? En waar ik normaal mijn collega’s van het GGZ-behandelteam in de wandelgangen spreek, moet je nu bellen. Technisch gezien kan het allemaal, maar soms is het fijn om op de bonnefooi bij een collega binnen te kunnen stappen. Even praten met een kop koffie. Dat contact met collega’s heb je nu echt minder, maar ik ben een goede beller al is het bereik in het buitengebied waar ik woon niet altijd even goed.”

Kunnen jouw cliënten nu verder met hun IPS-traject?

“Dat is verschillend. Er is een aantal mensen dat net begonnen is met het traject en waarmee ik nu onderzoek wat ze zouden willen en kunnen qua werk. Dat kun je prima telefonisch doen, maar ik heb ook cliënten die wat verder zijn en die al weten wat ze willen. Deze mensen zouden nu eigenlijk willen starten bij een werkgever, maar hetgeen dat zij willen is nu niet zo makkelijk voor handen. Dat is lastig. Ik heb met een aantal cliënten afgesproken om voor nu even te stoppen met zoeken naar werk, omdat het nu niet zoveel zin heeft om actief te zoeken. Ik zeg dan: ‘Laten we laag frequent contact houden, maar wel onze ogen open houden voor mogelijkheden.’ Het is dan ook gelijk een test of de cliënt zelf in actie komt. Zo niet, dan zegt dat ook wat. En dan kan je daar dus weer een gesprek over voeren. ‘Wat maakt dan dat je niet in actie komt?’ Daar komt misschien angst of onzekerheid uit waar je verder mee aan de slag gaat. Dus dan kun je toch verder werken aan de weg naar werk.”

Ken je ook mensen die aan het werk waren en wiens werk nu gestopt is?

“Ja, ik begeleid een vrouw die in een kledingwinkel werkt. Zij zit nu thuis omdat het gewoon zo rustig is in de winkel dat het geen zin heeft om daar nu te zijn. Haar salaris loopt wel gewoon door. En omdat haar schoolgaande kinderen nu ook thuis zijn, vindt ze het niet erg om thuis te zijn. Maar ik begeleid ook een jongen die bij een bedrijf werkt dat tenten opbouwt voor evenementen als Pinkpop. Die branche ligt nu helemaal stil. Hij werkt normaal gesproken 40 uur per week en zit nu opeens weer thuis. Dat is heel jammer.”

Hoe vindt deze werknemer dat?

“Op dit moment krijg ik geen contact met hem, dus dat weet ik niet.”

“Ook met de werkgever onderhoud ik contact. Ik pas me aan hun behoeften aan, dat levert op termijn de meeste kansen op”

En nu?

“Ik blijf het meerdere keren proberen. In sommige gevallen is het ook goed om de kandidaat even de ruimte te geven om hem het initiatief tot contact te laten nemen. Naarmate de tijd verstrijkt, zeg bijvoorbeeld een maand, ga ik het weer opnieuw proberen. Stel dat de cliënt van de radar raakt, dan ga ik contact zoeken met de andere betrokken organisaties. Er zijn bij IPS-trajecten namelijk verschillende partijen betrokken. In dit geval is de gemeente de opdrachtgever. GGNet zit als behandelaar in de casus en meneer heeft vanuit de Wmo een persoonlijk begeleider. Als IPS-trajectbegeleider sta ik fysiek redelijk ver van het privéleven af terwijl de persoonlijk begeleider bij hem thuis komt. Die heeft op een andere manier contact en van daaruit ook andere ingangen. Zo zet je dus ketenpartners in om de kandidaat weer in beeld te krijgen.”

Jouw cliënten hebben ieder hun eigen psychische kwetsbaarheid. Merk je daar meer van dan anders door deze toch wel spannende en onzekere tijden?

“Ik bel vaak om even te horen hoe het gaat en tot nu toe hoor ik eigenlijk alleen maar positieve verhalen, iedereen probeert er het beste van te maken. Wat me wel opvalt is hoe verschillend de adviezen van de overheid worden geïnterpreteerd. Ik had laatst een cliënt aan de telefoon met autisme. Ik vertelde dat ik lekker in de tuin zat en hij zei dat hij binnen zat. Dus ik vroeg: ‘Heb je geen tuin of balkon?’ ‘Jawel,’ was zijn antwoord,’ maar het advies is dat we binnen moeten blijven. Dus dat doe ik.’ Deze man houdt zich heel letterlijk aan de regels, die komt echt niet buiten.”

Jij hebt ook contact met werkgevers. Hoe staan zij erin?

“De werkgevers die mensen in dienst nemen met een psychische kwetsbaarheid kiezen er bewust voor om iemand een kans te bieden om zijn of haar talenten te ontwikkelen. Die instelling is natuurlijk niet direct weg als er een crisis komt. Wel zie je dat sommige functies nu tijdelijk wegvallen.

Dan is de vraag in hoeverre kijkt de werkgever naar de toekomst? Je merkt dat daar verschil in zit. Ook met hen onderhoud ik contact en probeer ik me aan te passen aan de behoefte van de werkgever. Ik denk dat op termijn dat de meeste kansen zal opleveren.”

Maak je je zorgen over de toekomst? Denk je dat je tijdens en na deze crisis voldoende werkgevers kunt vinden voor jouw cliënten?

“Mijn verhaal naar werkgevers toe is niet veranderd door de coronacrisis. Juist niet, het is misschien wel versterkt. Ik ben chronisch positief en optimistisch. Dat houd me ook op de been. Ik denk in kansen en mogelijkheden en dat probeer ik mijn cliënten ook mee te geven. Ik probeer ze hoop te bieden en er vertrouwen in te hebben dat het in de toekomst wel weer goed komt. Als ik ze die hoop niet kan bieden dan kan ik mijn werk ook niet meer uitvoeren.”

De basis van het werk van een IPS-coach is nu vooral contact blijven houden. Contact met de cliënten, de werkgevers en met de collega’s van de GGZ-teams. En dat contact is nu echt anders door de coronacrisis, ervaart IPS-coach Harmen Kasper: ‘De grap is dat we nu in dezelfde crisis zitten als onze cliënten. Normaal gesproken helpen wij mensen die een crisis hebben meegemaakt er weer bovenop. Dan kan je door ervaring en kennis deels wel invoelen hoe dat is om mee te maken, maar nu kun je zeggen ‘ik zit ook opgesloten in mijn huis’. Die ervaringen kun je nu echt delen. Ik begin mijn gesprekken nu vaak met ‘Wat een tijd, hè ?’ en ‘Hoe ga jij er mee om?’ Het zijn nu echt gesprekken van mens tot mens en dat vind ik prachtig! En dan kan ik wel gezond zijn en de cliënt kan ziek zijn, maar we maken dezelfde malheur mee. Door ervaringen te delen, breng je een ander op ideeën. En zo gaan we samen op zoek naar werkbare situaties.”