Thema Preventie
Voorkomen van uitval door psychische klachten is van groot belang
Sterk door Werk zet zich in voor preventie op de werkvloer
Werkstress, burn-out, depressie, angst of een andere psychische kwetsbaarheid: 43 procent van de Nederlanders heeft er ooit in zijn of haar leven mee te maken. Van de Nederlandse beroepsbevolking heeft 1 op de 6 burn-out klachten (1,3 miljoen mensen) én als we zo doorgaan staat in 2030 de teller op 1 op de 4. Het doel van het convenant Sterk door Werk is om werkgevers en werknemers te stimuleren om te werken aan de mentale gezondheid van medewerkers. Dit om uitval van betaald werk te voorkomen. Preventie van uitval van bestaande werknemers door psychische klachten is van groot belang, ruim een derde van het langdurig verzuim heeft een psychische achtergrond.
Uitval door werkstress of burn-out groot
Het aandeel werkstress gerelateerd verzuim is inmiddels zo groot, dat het beroepsziekte nummer 1 is. Het is een gevolg van een langdurige periode van stress en (over)spanning waardoor iemand zowel fysiek en mentaal opgebrand raakt. Alledaagse taken zoals werk kunnen dan een immense opgave zijn en te inspannend. Het duurt bij werknemers met psychische klachten die uitvallen steeds langer voordat ze weer aan het werk zijn; gemiddeld 220 dagen in de eerste helft van 2018. In 2017 was het 197 dagen en in 2016 nog 167 dagen. Van de werknemers die kampen met een burn-out is een kwart zelfs na 340 dagen nog niet hersteld.
Werkgevers kunnen cruciale rol spelen bij het voorkomen van uitval
Naast het persoonlijke leed voor de betreffende werknemer, kost het aan werkstress gerelateerde verzuim werkgevers veel geld. Een burn-out die 8 maanden duurt, kost al gauw € 80.000 exclusief de kosten van vervanging. Uit onderzoek blijkt dat werk in de meeste gevallen één van de belangrijke oorzaken is van overspannenheid en burn-out. Als werkgever wil je natuurlijk graag voorkomen dat werknemers hierdoor uitvallen, maar hoe doe je dat?
Uit groeiende literatuur blijkt dat je als werkgever in een vroeg stadium een cruciale rol kunt spelen in het voorkomen van uitval van werknemers met (milde) psychische klachten. Maar hoe? Veel leidinggevenden en werkgevers willen wel, maar weten niet goed wat ze moeten doen om medewerkers te ondersteunen. Uit onderzoek van bijzonder hoogleraar Evelien Brouwers van Tilburg University blijkt dat bijna 40 procent van de leidinggevenden niet te weten hoe ze een werknemer met psychische gezondheidsklachten zouden moeten helpen. Een vijfde deel zegt daarnaast niet te weten hoe ze met iemand met psychische gezondheidsklachten om moeten gaan.
Hoe kan je blijven werken met psychische klachten?
Het convenant Sterk door Werk werkt met verschillende partijen samen om te zorgen dat mensen met een psychische kwetsbaarheid kunnen blijven werken. Zo is het convenant betrokken bij de onderzoekers van het lectoraat Arbeidsdeskundigheid van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) om tools zoals de handreiking ‘Blijven werken bij psychische klachten” met daarin vijf praktische handvatten te ontwikkelen. Werkgevers kunnen de handreiking gebruiken om de kans op uitval door psychische problemen van werknemers te verkleinen. Aan de hand van deze handreiking kunnen werkgevers met een werknemer met mentale klachten het gesprek aangaan en samen kijken wat nodig is om aan het werk te kunnen blijven.
Meer weten?
Wil jij als werknemer of als werkgever weten hoe Sterk door Werk kan helpen bij het voorkomen van uitval door psychische klachten?
recente PREVENTIE artikelen
kennisbank preventie onderdelen
KENNISBANK PREVENTIE
Wil jij als professional, werknemer of werkgever weten hoe je voorkomt dat een werknemer door psychische klachten uitvalt?
Hieronder vind je praktische informatie, handige tips en tools, onderzoeken en trainingen die helpen bij het voorkomen van uitval door psychische klachten.
Een mentaal gezonde organisatie. Hoe doe je dat?
Deze leidraad beschrijft de organisatiebrede aanpak van mentale gezondheid op het werk. De organisatiebrede aanpak is een hulpmiddel voor professionals en maakt duidelijk met welk doel, op welke niveaus en onder welke voorwaarden je acties inzet. Met deze acties kun je mentale klachten voorkomen, optimaliseer je de mentale gezondheid en ondersteun je bij klachten. Het creëren van draagvlak is nodig voor een succesvolle implementatie. We geven aanbevelingen en inspirerende praktijkvoorbeelden over wat je op elk niveau in de organisatie kunt doen voor mentale gezondheid. Ook vind je verwijzingen naar handige interventie-overzichten. De organisatiebrede aanpak en aanbevelingen zijn gebaseerd op de meest recente evidence- en expert-based inzichten zoals omschreven in (inter)nationale richtlijnen.
Waarom deze leidraad?
Maar liefst 20% van de werknemers gaf in 2022 aan dat zij mentale klachten, in het bijzonder burn-outklachten, ervaren (NEA, 2022). Langdurige mentale klachten kunnen leiden tot verzuim én zijn een behoorlijke kostenpost. Met de organisatiebrede aanpak kun je proactief aan de slag met de mentale gezondheid van werknemers.
Arbeidsmarkt- en gezondheidsrisico’s stapelen zich op bij dezelfde personen
Tegenslagen zoals ontslag of ziekte houden vaak met elkaar verband, maar hoe groot is deze samenhang? Met behulp van ‘machine learning’ kunnen we de totale kansverdeling op tegenslagen op
het gebied van arbeid en gezondheid in beeld brengen. Dit biedt nieuwe mogelijkheden voor preventief beleid.
IN HET KORT
● Arbeidsmarkt- en gezondheidsrisico’s zijn ongelijk verdeeld:
slechts een kleine groep heeft een aanzienlijke kans.
● Risico’s stapelen: de top één-procent met het hoogste zorgkostenrisico heeft vier keer meer kans op uitkeringsafhankelijkheid.
● Eerdere tegenslagen zijn indicatief voor toekomstige tegenslagen, wat een aanknopingspunt biedt voor gericht beleid.
HAN: Factsheet Week van de Werkstress 2020
Je vraagt je als werkgever af hoe medewerkers die last hebben van psychische klachten aan het werk kunnen blijven. Dit is misschien vanuit economisch oogpunt, om ziekteverzuim en hoge kosten hiervan te voorkomen. Maar ook vanuit maatschappelijk oogpunt, om als werkgever optimaal gebruik te maken van de talenten en vermogens op de arbeidsmarkt.
Handreiking HAN: blijven werken met psychische klachten: 5 handvatten om je medewerker met psychische klachten te ondersteunen.
Naar factsheet
Meer over de Handreiking →
Blijf Sterk aan het Werk: Tips en links voor Werkgevers – Wat kun jij als werkgever doen?
Werkgevers hebben wel degelijk invloed op het wel of niet uitvallen van medewerkers door psychische klachten. Dat blijkt uit het recente onderzoek ‘Blijf sterk aan het werk’ van HR-Master student Anne Achten van Tilburg University, in samenwerking met Suzanne van Hees Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en Tranzo Tilburg.
HAN: Onderzoek ervaren werkvermogen: Blijf Sterk aan het Werk
Een onderzoek naar ervaren werkvermogen van werkenden met psychische klachten en de kans om te blijven werken, en rol hierin van ervaren steun op de werkvloer en werkaanpassingen op het werk. Onderzoekers: Anne Achten, Msc | anneachten@hotmail.com Suzanne van Hees, PhD-kandidaat TRANZO Tilburg University | suzanne.vanhees@han.nl
Stress- en burn-out problematiek – Whitepaper Welly: Waarom huidig vitaliteitbeleid vaak tekortschiet.
Helaas zien we (werk)stress en burnoutgerelateerde verzuim steeds verder toenemen. Dat geldt waarschijnlijk ook voor jouw organisatie? De voorspelling is dat als we zo doorgaan in 2030 ruim 1 op 4 medewerkers met burn-outklachten kampt.
Proefschrift Suzanne van Hees Tilburg University
Vanuit de literatuur en diverse stakeholders op de werkvloer geeft het proefschrift antwoord op de vraag “Wat werkt, voor wie, onder welke omstandigheden en hoe?”, om te blijven werken bij psychische klachten. Titel proefschrift: Supporting employees with common mental health problems at work: a realist approach.
HAN: Blijven werken in praktische beroepen als je psychische klachten hebt.
Blijven werken in praktische beroepen als je psychische klachten hebt. Tips en lessen uit onderzoek. HAN, University of Applied Sciences.
De mentaal gezonde zaak: Bouwine Carlier, Emma Vossen, Suzanne van Hees, Shirley Oomens.
Informatie: Bouwine.Carlier@han.nl
AWVN: Preventie uitval door psychische klachten tips voor werkgevers
In circa één op de drie gevallen spelen bij ziekteverzuim psychische klachten een rol. In deze handreiking gaat werkgeversvereniging AWVN in op de rol die de werkgever kan spelen in het signaleren en het bespreekbaar maken van psychische klachten op de werkvloer. Met als doel om zo mogelijk uitval te voorkomen.
HAN: Training psychisch verzuim voorkomen
In deze korte training van 2 dagen maak je kennis met de wetenschappelijk onderbouwde handreiking Blijven werken bij psychische klachten van HAN University. De trainers behandelen de inhoud, de toegevoegde waarde en de manieren en randvoorwaarden om de handreiking te implementeren. Een ervaringsdeskundige, die werkzaam is met psychische klachten, geeft praktijkvoorbeelden en lessen. Tijdens rollenspellen oefen je met het begeleiden van leidinggevenden in het gebruik van de handreiking. Ook bespreken we dilemma’s in deze coaching.
HAN: Handreiking voor leidinggevenden verbetert steun aan medewerkers met psychische klachten
De steun van leidinggevenden voor werknemers met psychische klachten kan verbeterd worden door een nieuwe, wetenschappelijk onderbouwde aanpak. Deze gaat over het signaleren en bespreekbaar maken van psychische klachten bij medewerkers en het tijdig inzetten van werkaanpassingen voordat verzuim optreedt. Dat blijkt uit de onderzoeken van promovenda Suzanne van Hees, onderzoeker bij de HAN en Tilburg University. Suzanne promoveert op vrijdag 30 juni 2023 aan Tilburg University.
Depressiekaarten met informatie en tip
Heb je te maken met somberheid of depressie, zelf of in je omgeving? Er zijn dingen die je kunt doen om jezelf of anderen te helpen om hiermee om te gaan. Maar wat kun je doen en wat moet je juist niet doen? Hoe herken je depressie bij anderen? En waar kun je terecht voor hulp? Samen met de Depressievereniging ontwikkelden we een drietal kaarten met tips.
Kerntraining arbeidsparticipatie: wordt een erkend MMM-professional
Hoe ondersteun je mensen met een psychische kwetsbaarheid in het proces van arbeidsparticipatie? En hoe doe je dat zonder het bedrijfsbelang uit het oog te verliezen? In deze vierdaagse module leer je hoe je het gedachtegoed van ‘Mensen met Mogelijkheden’ (MMM) toepast in de praktijk.
UWV: ervaringsdeskundige zet klant in beweging
UWV WerkBedrijf Rijk van Nijmegen zet sinds een kleine drie jaar ervaringsdeskundigen in bij het begeleiden van klanten met een psychische kwetsbaarheid of verslaving. De dienstverlening is een succes: het helpt klanten stappen te maken richting participatie. Bovendien ontstaat door de komst van ervaringsdeskundigen binnen de UWV-organisatie meer begrip voor de problematiek en is er een betere relatie met bijvoorbeeld lokale GGZ-instellingen en wijkteams.
Trimbos: Psychische aandoeningen in de algemene bevolking
Bijna de helft (48%) van de volwassenen in Nederland (18-75 jaar) heeft ooit in het leven één of meerdere psychische aandoeningen gehad. Stemmingsstoornissen en angststoornissen komen allebei bij ruim een kwart van de volwassenen voor.
AKC Kennisbibliotheek Chronisch Werkt voor werkgevers, werknemers en professionals
Deze kennisbibliotheek biedt werkgevers, werknemers, zelfstandigen en professionals handvatten om samen het gesprek aan te gaan over de noodzakelijke stappen om aan het werk te blijven of te komen met een chronisch verminderde belastbaarheid. De Kennisbibliotheek Chronisch Werkt is ontwikkeld door onderzoekers van de Hogeschool van Rotterdam, het Erasmus Medisch Centrum en het Universitair Medisch Centrum Groningen, in samenwerking met arbeidsdeskundigen en ervaringsdeskundigen.
Naar de kennisbibliotheek→
WijzijnMind: Op weg naar werk
Website met informatie en tips voor mensen met psychische klachten die een baan zoeken of zich binnen hun huidige baan verder willen ontwikkelen.
Werk en participatie als medicijn – Erasmus MC
Measurement of cost-effectiveness van Alex Burdorf, ism Merel Schuring Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus MC, Rotterdam
HARRIE-training: Hoe begeleid je een collega met een psychische kwetsbaarheid?
De Harrie Helpt-training is een tweedaagse training waarin de deelnemer opgeleid wordt tot de ideale collega van iemand met een arbeidsbeperking- Harrie. Deze training is ontwikkeld voor mensen die als Harrie zullen gaan functioneren of die dit al doen.
Tranzo – Arbeid en gezondheid
Tranzo is het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences, Tilburg University. Tranzo verbindt wetenschap en praktijk op het gebied van zorg en welzijn. Binnen de Academische Werkplaats Arbeid en Gezondheid wordt actief samengewerkt tussen wetenschap en praktijk in onderzoek en kennisuitwisseling. Onderzoeksprojecten binnen de Academische Werkplaats hebben tot doel duurzame inzetbaarheid en arbeidsparticipatie te bevorderen en zijn derhalve ook gericht op kennisdeling, kennisvermeerdering en implementatie. Er wordt nadrukkelijk aandacht gegeven aan het werknemersperspectief en er wordt beoogd om relevante anderen, zoals werkgevers, professionals en burgers te betrekken bij projecten en activiteiten.
AWVN: Gelijke kansen op de werkvloer
De Nederlandse arbeidsmarkt biedt veel kansen. Kansen om aan werk te komen en je verder te ontwikkelen. Bijna nergens ter wereld doen zoveel mensen mee op de arbeidsmarkt. Toch is die arbeidsmarkt niet voor iedereen even gastvrij. Er staan nog steeds mensen aan de kant die wel willen en kunnen werken. Er zijn bedrijven die daar oog voor hebben, maar nog niet iedereen ziet het belang van diversiteit en inclusie. Met dit manifest wil AWVN daarom een beweging in gang zetten. Doel is dat álle werkgevers zorgen voor gelijke kansen. Want daar profiteert uiteindelijk iedereen van.
AWVN: Toolbox gelijke kansen op de arbeidsmarkt
Met een denktank van bedrijven, brancheverenigingen en deskundigen hebben we een manifest opgesteld. Daarin benoemen we 8 principes waarmee we een beweging in gang kunnen zetten; een beweging die zorgt voor gelijke kansen voor iedereen.
Op deze pagina vindt u de bijbehorende toolbox: een verzameling van alle praktische stappen die u als werkgever kunt zetten richting een diverse en inclusieve organisatie. De toolbox is onderverdeeld in 14 inclusieve thema’s.
Trimbos: Een organisatiebrede aanpak van mentale gezondheid op het werk. Een leidraad
Deze leidraad beschrijft de organisatiebrede aanpak van mentale gezondheid op het werk. De organisatiebrede aanpak is een hulpmiddel voor professionals en maakt duidelijk met welk doel, op welke niveaus en onder welke voorwaarden je acties inzet. Met deze acties kun je mentale klachten voorkomen, optimaliseer je de mentale gezondheid en ondersteun je bij klachten. Het creëren van draagvlak is nodig voor een succesvolle implementatie. We geven aanbevelingen en inspirerende praktijkvoorbeelden over wat je op elk niveau in de organisatie kunt doen voor mentale gezondheid. Ook vind je verwijzingen naar handige interventie-overzichten. De organisatiebrede aanpak en aanbevelingen zijn gebaseerd op de meest recente evidence- en expert-based inzichten zoals omschreven in (inter)nationale richtlijnen.
Trimbos: Mentaal gezond op het werk
Werk kan zowel een risicofactor zijn voor mentale gezondheid, maar kan ook en juist een bron zijn van mentaal welbevinden. Een bepaalde mate van werkdruk en stress kan goed zijn en prestaties verbeteren. Bij werknemers kan langdurige stress in combinatie met weinig regelmogelijkheid leiden tot overspannenheid en eventueel burn-out.
Werken met een vlekje
Psychisch kwetsbare mensen aan het werk krijgen én houden vormt al vele jaren een uitdaging. Niet in de laatste plaats door een overvloed aan zwart-witdenken. Dit gebeurt zowel bij werkgevers als bij (overheids)instanties die een belangrijke rol spelen op het gebied van werkgelegenheid. Ervaringsdeskundige Nathalie Kelderman schetst de huidige situatie en ziet een haalbare oplossingsrichting.
UWV: Als verrekenen een beperking is
Uit dit onderzoek blijkt dat verrekening van inkomsten uit werk met de arbeidsongeschiktheidsuitkering kan leiden tot onzekerheid en financiële problemen.
Sociale zekerheid? Vraag het de Benefit Counselor
Uit onderzoek is gebleken dat veel uitkeringsgerechtigde mensen met een psychische aandoening twijfelen om weer aan het werk te gaan, uit angst dat zij inkomsten of het recht op uitkering verliezen. Samen met het UWV en de gemeente Haarlem werd een pilot opgezet: de Benefit Counselor.
Aanpak ‘Mentale gezondheid: van ons allemaal’
We zetten in op een beweging voor een mentaal gezond Nederland, gericht op alle Nederlanders.
Een mentaal gezond Nederland, met aanvullend specifieke aandacht voor jongeren en jongvolwassenen, werkenden en inwoners in een kwetsbare positie.
Ministerie van VWS
Burn-outklachten onder jonge werknemers. Een groeiend probleem?
Burn-out wordt gezien als een syndroom van emotionele vermoeidheid of uitputting, in combinatie met afstand nemen van het werk, en weinig vertrouwen in eigen functioneren, veroorzaakt door chronische werkstress.
Op verzoek van het ministerie van SZW, is dit onderzoek gericht op het verkrijgen van inzicht in trends van burn-outklachten onder jonge werknemers sinds 2015.
