Fred Paling in Column: ­”Stop met kijken door een rietje”

De visie van Fred Paling van de Nederlandse ggz op het belang van structurele financiering

De tien partijen van het convenant Sterk door Werk hebben de afgelopen jaren een succesvolle domeinoverstijgende samenwerking tot stand gebracht tussen de domeinen Zorg en Werk & Inkomen, waardoor mensen met een psychische kwetsbaarheid betere kansen maken op het vinden en behouden van werk. Sterk door Werk vindt het nu de hoogste tijd voor structurele financiering van de re-integratietrajecten zoals IPS om ook in de toekomst meer baankansen te garanderen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Immers met de inzet van IPS-trajecten komen meer mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk, neemt de druk op de krappe arbeidsmarkt af, daalt de vraag naar GGZ-zorg en verdienen mensen hun eigen geld. De inzet van deze trajecten levert daarmee een bijdrage aan het betaalbaar houden van de zorg in Nederland. Maar het levert veel meer op: het zorgt voor gelukkiger mensen die een beter leven ervaren! En dus trekken de convenantspartijen samen op om de politiek te overtuigen van het belang van deze structureel gefinancierde weg naar werk. In wisselende columns zullen zij de ontwikkelingen hierover vanuit hun eigen perspectief beschrijven.

Werk als medicijn: de oplossing voor het dreigende zorginfarct?

In 2012 tekende ik als bestuurder bij UWV het eerste convenant tussen de Nederlandse ggz en UWV. Inzet was om gezamenlijk de kansen te verbeteren voor mensen met een psychische kwetsbaarheid om deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Sindsdien is er veel gebeurd. De evidentie dat goed werk bijdraagt aan het welzijn van cliënten, het verlagen van het beroep op uitkering én de druk op de zorg, is in die periode fors gegroeid.

Prominente rol voor werk in IZA

Inmiddels ben ik alweer ruim twee jaar GGZ-bestuurder en leven we in een periode van grote krapte op de arbeidsmarkt. Vergrijzing slaat toe, het aantal mensen met problemen op meerdere levensgebieden stijgt. Het meest recente onderzoeksrapport ‘Zicht op Zorgen’ van het SCP laat dat nog eens pijnlijk zien.

Met alle positieve ervaringen en uitkomsten van onderzoeken op het gebied van werk als medicijn, zou je verwachten dat alle aandacht nu zou worden gericht op het versterken en bestendigen van de lijnen die met Sterk door Werk zijn ingezet. Bijvoorbeeld door werk een prominente plek te geven in het Integraal Zorgakkoord (IZA). Daar gaat het immers over de vraag hoe je over de domeinen heen, komt tot een integrale aanpak die naar vermogen meedoen bevordert en de druk op zorg doet afnemen.

Dat is echter toch te simpel gedacht. Het bleek al een hele opgave om over de verschillende sub-domeinen en financieringsstromen in de zorg zelf heen te kijken. Dat in het IZA helemaal geen specifieke aandacht is voor werk als medicijn vind ik echt een gemiste kans. 

Samenwerking mag niet verloren gaan

We weten uit de ervaringen binnen Sterk door Werk hoeveel energie het kost om partijen bij elkaar te brengen in een duurzame regionale samenwerking. Die moet overeind blijven tot er een beter alternatief is gevonden. Dat zou kunnen zijn de huidige regionale samenwerking van Sterk door Werk structureel te verbinden met de regionale samenwerking die nu gevraagd wordt in het kader van het IZA en die te ondersteunen met een stevige landelijke kennisinfrastructuur.

Voor de brede opgave van zorg en maatschappelijke participatie zijn gemeenten, GGZ- instellingen en zorgverzekeraars belangrijke spelers. Waarom zouden we niet een regionale tafel kunnen maken die echt breed naar de ondersteuningsbehoefte van de mensen met een psychische kwetsbaarheid kijkt en het uitgangspunt hanteert dat mensen op hun best zijn wanneer ze naar vermogen mee kunnen doen aan de maatschappij? De bestaande regionale samenwerking binnen Hoofdzaak } Werk, waar naast genoemde partijen ook werkgevers en UWV een cruciale rol spelen, zou dan een mooie subtafel van die brede regionale samenwerking kunnen zijn.

Meer visie en regie VWS en SZW

Dat vraagt naar mijn bescheiden mening iets meer landelijke visie van VWS en SZW samen. En misschien ook wat meer regie. Sommigen beschouwen het IZA als knellend. Ik vind de combinaties van GALA, IZA en Banenafspraak eerder te vrijblijvend en ongericht dan knellend. De groeiende druk op de zorg en de krapte op de arbeidsmarkt rechtvaardigt meer regie, met de vraag van burger (en werkgever) centraal. Een beetje minder ruimte om allemaal je eigen ding te blijven doen en naar de wereld te blijven kijken door een rietje met de eigen organisatie of expertise als middelpunt, zou wel eens kunnen helpen.

En dan tegelijkertijd met dezelfde gezamenlijke visie en regie voor een overzichtelijke en bestendige vorm van financiering zorgen. Dat zou toch mooi zijn. Ik denk dat we er, als Sterk door Werk-partijen, voorlopig nog flink aan moeten blijven trekken. Niet voor onszelf, maar voor die medemens die graag naar vermogen mee wil doen in een periode dat we iedereen erg goed kunnen gebruiken.

Lees alle columns: