Erik Dannenberg in Column: ­”Maak van Hoofdzaak Werk geen one-hit wonder”

De visie van Erik Dannenberg van Divosa op het belang van structurele financiering

De tien partijen van het convenant Sterk door Werk hebben de afgelopen jaren een succesvolle domeinoverstijgende samenwerking tot stand gebracht tussen de domeinen Zorg en Werk & Inkomen, waardoor mensen met een psychische kwetsbaarheid betere kansen maken op het vinden en behouden van werk. Sterk door Werk vindt het nu de hoogste tijd voor structurele financiering van de re-integratietrajecten zoals IPS om ook in de toekomst meer baankansen te garanderen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Immers met de inzet van IPS-trajecten komen meer mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk, neemt de druk op de krappe arbeidsmarkt af, daalt de vraag naar GGZ-zorg en verdienen mensen hun eigen geld. De inzet van deze trajecten levert daarmee een bijdrage aan het betaalbaar houden van de zorg in Nederland. Maar het levert veel meer op: het zorgt voor gelukkiger mensen die een beter leven ervaren! En dus trekken de convenantspartijen samen op om de politiek te overtuigen van het belang van deze structureel gefinancierde weg naar werk. In wisselende columns zullen zij de ontwikkelingen hierover vanuit hun eigen perspectief beschrijven.

Het kán wel

Onlangs was ik in Zeeland samen met andere bestuurders, zorginstellingen en ministeries bij het Bestuurlijk Overleg over het Integraal Zorgakkoord (IZA). Samen keken we terug op het laatste kwartaal waarin partijen samenwerken aan de enorme opgave om de zorg in Nederland goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Eén van de belangrijkste manieren om dit te bereiken is domeinoverstijgend werken, of zoals Fred Paling het in zijn vorige column zo treffend benoemde: stoppen met kijken door een rietje. In de zorg en in het sociaal domein zijn vraagstukken nou eenmaal niet terug te brengen tot één enkel onderwerp. Mensen met problematische schulden belanden bijvoorbeeld vier tot vijf keer vaker met hartklachten op de spoedeisende hulp dan mensen zonder schulden. Persoonlijk lijkt mij dat de minst effectieve en duurste manier van schuldhulp verlenen. Als mensen wakker liggen omdat ze geen huis kunnen vinden, krijgen ze sneller slaapmedicatie voorgeschreven dan dat ze worden geholpen aan een plek om te wonen. We blijven sociale problemen terugbrengen tot individuele problemen waar we een diagnose voor kunnen stellen, een behandelmethode of pil voor kunnen geven. En zo pakken we niet alleen slechts de symptomen van problemen aan, we geven er ook nog eens gruwelijk veel geld aan uit.  

Labels

Een andere, integrale manier van kijken naar maatschappelijke vraagstukken is dus meer dan ooit nodig. Dat dit eenvoudig is, hoor je mij niet zeggen. Domeinoverstijgend werken is allesbehalve simpel, maar het kán wel. Dat het kan laat het project Hoofdzaak } Werk onbetwist zien. In het project werken ggz-instellingen, gemeenten, UWV en werkgevers samen om mensen met een psychische kwetsbaarheid aan werk te helpen. Het levert mensen bestaanszekerheid op, ontwikkelingsmogelijkheden, sociale contacten en het gevoel bij te dragen aan een groter doel. Ze zijn niet langer alleen patiënt, maar ook medewerker, collega, professional. En daarin zit een wereld van verschil als het gaat om eigenwaarde. Het ene label zegt dat je hulpbehoevend bent, het andere geeft aan dat je iets te bieden hebt. En als werknemer heb je nogal iets te bieden, zeker nu en de komende decennia. Met de toenemende vergrijzing en arbeidsmarkttekorten kunnen we op de arbeidsmarkt iedereen heel hard gebruiken.

Nieuwe structuren

Het begeleiden van mensen met een psychische kwetsbaarheid naar werk levert niet alleen hen, maar ook de samenleving dus ontzettend veel op. In de meeste arbeidsmarktregio’s werken projectleiders vanuit Hoofdzaak } Werk hard om dit voor elkaar te krijgen. Ze bouwen nieuwe infrastructuren en kijken over de muren van hun eigen organisaties en domeinen en leggen verbindingen met elkaar. Inmiddels zijn er in 32 van de 35 arbeidsmarktregio’s zulke infrastructuren ontstaan. Hoofdzaak } Werk laat daarmee zien hoe je van een papieren werkelijkheid, zoals de beleidsterm domeinoverstijgend werken, een tastbare realiteit maakt. Vanuit Hoofdzaak } Werk worden jaarlijks minimaal honderd begeleidingstrajecten naar betaald werk gestart, dat zijn landelijk 3.500 (re-)integratietrajecten per jaar. Bijna veertig procent van deze mensen vindt uiteindelijk een betaalde baan.

Verschil maken

Met recht dus een geweldig voorbeeld van hoe je domeinoverstijgend werkt om een ingewikkeld maatschappelijk vraagstuk aan te pakken. We zijn hard op weg om echt een verschil te gaan maken voor mensen met psychische kwetsbaarheid en voor de arbeidsmarkt van de toekomst. En juist op dit moment, juist nu we echt iets wezenlijks kunnen veranderen in de structuren van het sociaal domein, dreigen we vast te lopen in bureaucratische ellende. Want zoals het er nu voorstaat, stopt de financiering van Hoofdzaak } Werk aan het einde van dit jaar en een vervolg is nog niet zeker. En daarmee kunnen de net opgebouwde infrastructuren in de arbeidsmarktregio’s weer inzakken en uiteindelijk verdwijnen. De nieuwe structuren staan weliswaar grotendeels overeind, maar zijn nog niet stevig genoeg om zelfstandig te blijven werken. Vanuit het IZA wordt gewerkt aan samenwerkingsverbanden waar de infrastructuur van Hoofdzaak } Werk naadloos bij aan zou kunnen sluiten. Maar ook daarvoor is het nu nog te vroeg, ook die netwerken zijn er nog niet. Als Hoofdzaak } Werk aan het einde van dit jaar stopt, dan schieten de net opgebouwde structuren weer terug in de eigen domeinen van zorg of werk. Zoals dat gaat met ingesleten patronen, het aanleren van een nieuwe routine gaat niet van de één op de andere dag. Als je het duurzaam wilt doen, kost het simpelweg veel tijd en oefening.

Glashelder

Tijdens het Bestuurlijk Overleg IZA in Zeeland werd glashelder wat er nodig is om de zorg van de toekomst overeind te houden: we zullen domeinoverstijgend moeten gaan werken. En die manier van werken zullen we ons in alle lagen van de zorg en het sociaal domein eigen moeten maken. We zijn daarmee heel goed op dreef in het project Hoofdzaak } Werk. Als we willen dat dit succes niet bij een one-hit wonder blijft, als we willen dat deze vernieuwende manier van werken kan bestendigen en kan doorsijpelen naar andere lagen van het sociaal domein en in de zorg, dan verdient het project meer tijd om dat voor elkaar te krijgen.

Lees alle columns: