Interview werkgever Theo Kamps over inclusief ondernemen

“Alles en iedereen is een ‘doelgroep’. Iedereen heeft wel een gebruiksaanwijzing”

Theo Kamps is vestigingsmanager in Nijmegen bij familiebedrijf Koskamp, een groothandel in auto-onderdelen met 12 filialen in het noorden en het oosten van het land. Een aantal jaar geleden besloot de directie van Koskamp te starten met ‘maatschappelijk ondernemen’. Inmiddels heeft 60 tot 70% van de medewerkers in het filiaal in Nijmegen een afstand tot de arbeidsmarkt, hieronder vallen ook mensen met een psychische kwetsbaarheid. Theo: “Ik vind het een hele interessante manier van werken, waarvoor we gekozen hebben. Door iemand goed te begeleiden, kom je samen heel ver.”

Waarom is Koskamp gestart met maatschappelijk ondernemen?

“Koskamp is een echt familiebedrijf, Iedereen kent elkaar en we gaan ook als één familie met elkaar om. In de directie zitten vader, dochter en neef Koskamp, allemaal mensen die graag behulpzaam zijn naar anderen die het wat moeilijker hebben in het leven. Een jaar of vijf geleden is besloten ook voor deze mensen een plek vrij te maken op de werkvloer. Er zijn best een hoop mensen die door diverse redenen een achterstand tot werk hebben, deze groep geven wij weer een kans om in het werk terug te keren en zo weer ritme in het leven te krijgen.”

Wat houdt maatschappelijk ondernemen bij jullie in?

“We nemen mensen uit heel diverse groepen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan, zoals mensen uit de Wajong, WIA, 65plussers, mensen met een psychische kwetsbaarheid, noem maar op. Zij weten bij aanvang dat ze voor twee á drie jaar, naar gelang de duur van de subsidie, bij ons komen, daarna stopt het. Het wordt dus geen vaste dienstbetrekking. We proberen ze in die paar jaar verder te helpen naar de baan die ze eigenlijk willen. Zo proberen we zo veel mogelijk mensen ondersteuning te bieden.”

Hoe zijn jullie te werk gegaan?

“We hebben dit met z’n allen, van hoog tot laag, binnen het bedrijf opgepakt. Alle leidinggevenden, vestigingsmanagers hebben ‘Harrie Helpt’ gedaan. Dit is een tweedaagse training, waarin je opgeleid wordt tot een soort interne jobcoach voor mensen met een arbeidsbeperking. Je krijgt door die cursus veel meer inzicht in de verschillende doelgroepen. De cursus bleek zo’n succes dat de logistiekmanagers deze inmiddels ook gevolgd hebben. Hierdoor staan we nu altijd met twee ‘Harrie Helpt-mensen’ op de werkvloer.”

Waarom nemen jullie mensen uit zo veel verschillende ‘doelgroepen’ aan?

“Alles en iedereen is ‘een doelgroep’, want iedereen heeft wel een gebruiksaanwijzing. Iedereen kan je wel ergens in een hokje plaatsen als het moet. Bij ons is iedereen gelijk. Ik probeer het team zo divers mogelijk samen te stellen, juist om te laten zien dat er geen verschil is.

We dragen ook allemaal dezelfde werkkleding. Wij willen geen verschil. Als je verschillen gaat maken, krijg je groepen. We lopen over één en dezelfde vloer, alleen de werkzaamheden verschillen. En we zijn er om elkaar te helpen. Samen zijn we een team. We doen alles met elkaar. Wij zorgen ervoor dat iedereen de begeleiding krijgt die nodig is en dat gaat veel verder dan het werk alleen.
Zo was hier een jaar of drie geleden een man van rond de 35 jaar, hij was verslaafd geweest en had psychische problemen. Via de WIA kwam hij bij ons terecht. Hij had het gevoel nergens meer bij te horen, had geen regelmaat in zijn leven en verzorgde zich ook niet zo goed. Twee maanden is hij bij ons op proef gekomen. In die tijd kijken we wat de mogelijkheden zijn en hoe het allemaal verloopt. Hij bleek thuis de hele avond op de bank te liggen en niet goed te eten. Toen ben ik met de wijkorganisatie gaan praten en die mensen hebben gezorgd dat er twee keer in de week iemand ’s avonds langs kwam om te kijken of het goed ging en één keer in de week kookte iemand samen met hem.”

Een ander bedrijf zou misschien zeggen, ‘dat kost me te veel tijd en geld. Dat vind ik te risicovol, daar ga ik niet aan beginnen’.

“Het is niet niets. We gaan er echt voor. We staan er ook echt met z’n allen achter! Dat is een bewuste keuze, anders lukt het niet. We hebben een goede achterban vanuit de directie en er is altijd nog een externe jobcoach bij betrokken, die iedere donderdag komt. De jobcoach weet precies hoe Koskamp werkt, gaat met mensen zitten om ze te ondersteunen en helpt de mensen ook in het verdere traject, wanneer het bij ons ophoudt.” “Vooral buitenstaanders kijken er nog wel eens anders tegen aan: ‘Al die tijd die je er in steekt, wat schiet je daar nou mee op?’ hoor je dan. Maar je schiet er heel veel mee op! Alle vooruitgang, hoe minimaal dat ook lijkt, is belangrijk. Je probeert iedereen ook op een bepaalde manier productief te krijgen, daarvoor ben je een bedrijf en als je dat toch samen bereikt – door iemand aandacht te geven – dan kom je heel ver.”

“Soms zijn het hele grote stappen voor de mensen om te zetten, maar door te helpen kan je die samen maken, dat geeft zo’n voldoening.
Dat is gewoon machtig mooi.”

Hadden jullie geen angst dat mensen zouden uitvallen?

“Ja dat is wel iets wat je moet incalculeren voor je er aan begint. Dat zijn allemaal zaken die bij ons aan de start heel goed doordacht en besproken zijn. Wij werken met oproepkrachten. Het merendeel daarvan is gepensioneerd en is een aantal dagen per week beschikbaar. Deze mensen kan ik gewoon bellen als er iemand uitvalt. En ja dat kost geld. Maar goed, dat zal wel moeten anders heb je niemand. En eigenlijk valt het met de uitval wel mee en de overheid komt je in die zin ook nog tegenmoet door middel van de subsidies.”

Hoe ga je met uitval of een terugval van een medewerker om?

“Terugvallen kan altijd gebeuren. Je proeft al heel snel iets aan iemand: is hij stiller dan anders, hoor je ’s morgens geen goedemorgen wat je normaal wel hoort, dan zeg ik: ‘jongen laten we straks even koffie drinken’. Dan kom je er in een gesprek vaak wel achter, wat er aan de hand is. Maar stel dat het echt even niet gaat. Dan geef je die persoon de tijd. Als iemand dan thuis zit, hebben we bijna dagelijks contact. Ik bel niet omdat hij weer moet komen werken. Ik bel puur en alleen om te informeren, hoe gaat het met je, lukt het? Kunnen wij iets voor je doen? Iemand kan niet lekker in zijn vel zitten, niet goed eten of te veel drinken. Al die dingen worden besproken. En op die manier kan je iemand echt helpen.”

Hoe ga je met uitval of een terugval van een medewerker om?

“Terugvallen kan altijd gebeuren. Je proeft al heel snel iets aan iemand: is hij stiller dan anders, hoor je ’s morgens geen goedemorgen wat je normaal wel hoort, dan zeg ik: ‘jongen laten we straks even koffie drinken’. Dan kom je er in een gesprek vaak wel achter, wat er aan de hand is. Maar stel dat het echt even niet gaat. Dan geef je die persoon de tijd. Als iemand dan thuis zit, hebben we bijna dagelijks contact. Ik bel niet omdat hij weer moet komen werken. Ik bel puur en alleen om te informeren, hoe gaat het met je, lukt het? Kunnen wij iets voor je doen? Iemand kan niet lekker in zijn vel zitten, niet goed eten of te veel drinken. Al die dingen worden besproken. En op die manier kan je iemand echt helpen.”

Wat moet je als ondernemer doen om dit te laten slagen?

“Je hoort een aantal zaken van te voren goed in te calculeren. En kijk echt naar de mogelijkheden van iemand en of iemand ook past binnen de organisatie. Wat kan iemand, en kan ik ‘m daarmee helpen? Het is moeilijk op te lossen als je iemand in dienst neemt die het niveau niet aankan. Er zijn ook financiële tegemoetkomingen. We willen iedereen graag helpen, maar het kost ook een hoop tijd en geld. Een aantal voorzieningen waar je gebruik van kunt maken, dienen als compensatie.”

Wat levert het op?

“Heel veel. Mensen zijn vrolijker, gaan anders in het leven staan, waren geïsoleerd geraakt, maar pakken nu hun sociale leven weer op. Al die mensen helpen geeft heel veel voldoening. Er kwam een aantal jaar geleden een jongen van 28, 29 jaar bij ons werken. Een hele rustige, teruggetrokken jongen met best wel een achterstand met leren. De doelstelling was vrachtwagenchauffeur worden. Zijn vader was vrachtwagenchauffeur en dat wilde hij ook worden. Dat leek me in het begin wel heel erg hoog gegrepen, dus zei ik tegen hem: ‘Je moet dit zien als een vrachtwagenbedrijf in het klein, alleen je rijdt niet op een vrachtwagen, maar de werkzaamheden zijn vergelijkbaar’. Na 8 á 9 maanden was die jongen met sprongen vooruit gegaan. Toen heb ik tegen hem gezegd: ‘Hoe sta je er tegenover om je theorie te gaan leren?’ We zijn er eerst samen een avondje voor gaan zitten. Een half jaar later had hij zijn theorie. Inmiddels is hij al twee jaar vrachtwagenchauffeur. Regelmatig komt hij even langs om koffie te drinken. Laatst is hij getrouwd, dan krijgen we een kaartje. Dat is de jus! Daar doe je het voor. Soms zijn het voor de mensen hele grote stappen om te zetten, maar door te helpen kan je die samen maken. Dat is gewoon machtig mooi.”