Ruth Peetoom (de Nederlandse ggz) over het belang van structurele financiering van re-integratietrajecten voor mensen met een psychische kwetsbaarheid
Aan het werk!
Het bewijs is inmiddels overtuigend geleverd: goed werk is een gezondmaker. Mensen met een psychische aandoening die werken, zijn zowel mentaal als fysiek gezonder, ze hebben een beter zelfbeeld en ze zijn gelukkiger. Ze hebben minder symptomen van hun aandoening en ze hebben ook minder behoefte aan zorg. Het project Hoofdzaak } Werk is een schoolvoorbeeld van domeinoverstijgend werken en het laat verbluffende resultaten zien – dat werkgevers, ggz-aanbieders, gemeenten en UWV zich samen inspannen, maakt dat mensen die psychisch kwetsbaar zijn veel betere baankansen hebben en ze blijven vaak ook aan het werk.
Elke euro waard, zou je zeggen. Het is mooi dat voor toeleiding naar werk de ministeries van VWS en SZW voor de eerste helft van 2024 financiering hebben toegezegd, althans voor de regionale infrastructuur voor toeleiding naar werk. Daar zijn we blij mee. Nu moet de financiering voor trajecten van individuele mensen nog structureel geborgd worden – voor cliënten van het UWV is dat al het geval, maar dat zou ook goed zijn voor bijstandsgerechtigden. Dat mensen er beter van worden is de belangrijkste winst, maar het overige rendement – in gezondheid, in minder kosten voor o.a. zorg en uitkeringen en economische productiviteit en belastingopbrengsten – rechtvaardigt ook de bijdrage van uiteenlopende financiers. Domeinoverstijgend denken staaf je niet met wat je zegt, maar vooral met wat je doet.
Arbeid als Medicijn
Arbeid is het beste medicijn’, stelde Lex Burdorf, hoogleraar aan het Rotterdamse Erasmus Medisch Centrum. Twee jaar volgde hij langdurig werklozen met een psychische aandoening die aan het werk geholpen werden en goede begeleiding kregen. Naast gezondheidsverbetering op alle vlakken constateerde hij ook een grote toename van welbevinden. Hij stelde hen de vraag: ‘Hoe gelukkig bent u?’ en constateerde een toename van de gemiddelde score van 50% naar 78% – wat werk één van de meest effectieve therapieën maakt.
Ook psychiater en onderzoeker Ard van Oosten signaleert op basis van een grote nationale dataset positieve ontwikkeling: er is, alles overziende, een sterke relatie tussen betaald werk en verbetering in mentale gezondheid en functioneren van mensen met psychische aandoeningen.
Kim Janssens liet in haar proefschrift, waarmee ze in 2022 promoveerde aan de Tilburg University, zien hoe belangrijk het tegengaan van stigma’s is. Ze toonde aan dat mét begeleiding in hoe je over je aandoening vertelt aan je werkgever, de arbeidsparticipatie van mensen significant hoger is dan in de controlegroep zonder begeleiding, 51% versus 26%. En dat na twaalf maanden significant meer mensen met begeleiding betaald werk blijken te behouden, 49% versus in de controlegroep 23%.
En het onderzoek onder 8000 patiënten van Han Anema, hoogleraar arbeids- en verzekeringsgeneeskunde aan het Amsterdam UMC, laat zien dat IPS-trajecten (Individuele Plaatsing en Steun) als vorm van supported employment de meest effectieve re-integratiemethode is.
Positieve effecten
Je gunt het iedereen met een psychische kwetsbaarheid; werk hebben geeft zin, meer inkomen, structuur, je komt uit huis, hebt aanspraak en maakt dingen mee. Dat is goed voor je eigenwaarde en helpt bij herstel. Je gunt het ook aan zorgverleners, de al genoemde Ard van Oosten signaleerde dat ook zij zich vaak niet bewust zijn van de positieve impact die werk heeft op het herstel van patiënten. Hij vindt het belangrijk om het in de therapie te bespreken en pleit ervoor om aandacht voor werk een vast onderdeel te maken van de behandelingen – met positief effect als beloning. En je gunt het ook aan werkgevers die enerzijds, omdat het zo vaak voorkomt, al bijna altijd mensen met psychische problemen in dienst hebben waarvan je met betere begeleiding voorkomt dat ze uitvallen, maar die anderzijds in een krappe arbeidsmarkt met projecten als Hoofdzaak } Werk en IPS-trajecten opeens ook toegang krijgen tot een flink nieuw arbeidspotentieel van mensen met een psychische kwetsbaarheid.
Na de woorden de daden
Misschien is het wel een lakmoesproef. Practise what you preach. De laatste jaren heeft iedereen de mond vol van domeinoverstijgende samenwerking. Het Integraal Zorgakkoord is zelfs vernoemd naar de brede blik die integraliteit heet. Dan is het zaak om die integraliteit duurzaam door te zetten. Om niet meer te denken in projecten en transities, maar er vanuit verschillende ministeries structurele financiering aan te koppelen. Om als zorgverzekeraars niet te kruidenieren in zorgdefinities, maar de effecten die in dit geval werk heeft op een betere gezondheid te verdisconteren in vergoeding – en er nog besparingen mee te realiseren ook. Na de woorden nu de daden. Laat zien dat de domeinoverstijgende samenwerking je ernst is – en dat is zelden zo gemakkelijk als bij de bewezen effectiviteit van Hoofdzaak } Werk en IPS-trajecten. Aan het werk!
Ruth Peetoom
Ruth Peetoom is theoloog, politicus en sinds 2021 voorzitter van de Nederlandse ggz, de netwerkvereniging voor de geestelijke gezondheidszorg. Daarvoor was ze uitgever bij NDC Mediagroep met speciale verantwoordelijkheid voor Friesch Dagblad, een regionale christelijke krant. Van 2011 tot 2019 was Ruth voorzitter van het CDA en de twaalf jaar die daaraan vooraf gingen, werkte zij als predikant in Groningen en Utrecht, waar ze veel in aanraking kwam met mensen met een psychische kwetsbaarheid. Ruth is geboren in Breda en opgegroeid in Oost-Groningen. Ze studeerde aan de VU in Amsterdam. Ze is getrouwd en moeder van drie kinderen.
Waarom deze columns?
De tien partijen van het convenant Sterk door Werk hebben de afgelopen jaren een succesvolle domeinoverstijgende samenwerking tot stand gebracht tussen de domeinen Zorg en Werk & Inkomen, waardoor mensen met een psychische kwetsbaarheid betere kansen maken op het vinden en behouden van werk. Sterk door Werk vindt het nu de hoogste tijd voor structurele financiering van de re-integratietrajecten zoals IPS om ook in de toekomst meer baankansen te garanderen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Immers met de inzet van IPS-trajecten komen meer mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk, neemt de druk op de krappe arbeidsmarkt af, daalt de vraag naar GGZ-zorg en verdienen mensen hun eigen geld. De inzet van deze trajecten levert daarmee een bijdrage aan het betaalbaar houden van de zorg in Nederland. Maar het levert veel meer op: het zorgt voor gelukkiger mensen die een beter leven ervaren! En dus trekken de convenantspartijen samen op om de politiek te overtuigen van het belang van deze structureel gefinancierde weg naar werk. In wisselende columns zullen zij de ontwikkelingen hierover vanuit hun eigen perspectief beschrijven.
Lees alle columns:
05/03/2024 4 MIN LEESTIJD
Raymond Puts in Column:
’Gebrek aan structurele IPS-financiering treft vooral individu’
27/11/2023 4 MIN LEESTIJD
Jaap van Weeghel in Column: ’Structureel financieren
re-integratietrajecten vergt ijzeren wil’
