“Van jongs af aan heb ik de overtuiging dat iedereen ertoe doet en mee moet kunnen doen”
Durf buiten de lijntjes te denken
De arbeidsmarkt is atijd in beweging en het is de kunst om zowel in tijden van hoog- en laagconjuctuur inclusie en diversiteit hoog op de agenda te hebben. Toch komen veel mensen met een psychische kwetsbaarheid niet aan een baan. Zij staan nog te vaak aan de zijlijn van de arbeidsmarkt. “Zonde van al dat talent dat niet wordt benut! Dat kan anders en dat moet ook anders”, aldus Maaike Borgman, regiocoördinator van het project ‘Werkgeversfocus op mensen met een psychische kwetsbaarheid’ in de arbeidsmarktregio Friesland. Zij zet zich met hart en ziel in om vanuit het werkgeversperspectief de samenwerking tussen ggz, gemeente en UWV om mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk te helpen, aan te jagen. Dat aanjagen bestaat voor een belangrijk deel uit het samenbrengen van twee werelden. Maaike Borgman: “Het is mijn taak om de wereld van de werkgevers en die van de overheid bij elkaar te brengen. Iedereen moet zich realiseren dat als je een inclusieve arbeidsmarkt nastreeft, dat je het samen moet doen. Luister naar wat er nodig is en durf buiten de lijntjes te denken en soms ook te handelen om meer mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk te krijgen.”
Financiële winst voor werkgever
Uit onderzoek blijkt dat het van groot belang is om meer mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk te krijgen en te houden. Naast een bron van inkomsten, is werk ook een goed medicijn voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Aan de andere kant is het voor werkgevers een manier om in hun personeelsbehoefte te kunnen voorzien en om een maatschappelijke rol te vervullen. Maaike Borgman: “Inclusief werkgeverschap kan een werkgever daarnaast ook financieel veel opleveren. Met een inclusieve groep werknemers in je bedrijf heb je meer inzichten voor handen en een bredere blik op situaties. Dat kan je uiteindelijk ook een breder klantenbestand opleveren. Het is wel van belang dat je het goed organiseert en je bedrijf hier goed op inricht.”
De afgelopen twee jaar is in 31 arbeidsmarktregio’s hard gewerkt aan het intensiveren van de samenwerking tussen ggz, gemeente en UWV om met elkaar meer mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk te helpen en te houden. Daarbij is werkgeversvereniging AWVN, in samenwerking met Stichting De Normaalste Zaak, sinds 2019 in verschillende arbeidsmarktregio’s, waaronder Friesland, actief met het project ‘Werkgeversfocus op psychische kwetsbaarheid’. Doel van het project is inzicht te krijgen in wat werkgevers nodig hebben om tot (meer) duurzame plaatsingen van mensen met een psychische kwetsbaarheid te komen.
Fietsen zonder zijwieltjes
“Met het project Werkgeversfocus zijn we aangesloten bij de al bestaande initiatieven van arbeidsmarktregio Friesland zoals het Impulsproject”, vertelt Maaike. “Samen met Faktoo voert werkgeversservicepunt ‘Fryslân Werkt!’ dit project uit.De regionale samenwerking tussen ggz en het sociaal domein Werk & Inkomen is best goed in Friesland, maar we zijn er nog niet. Het is een veranderproces; iedereen moet werk als optie zien voor mensen met een psychische kwetsbaarheid om verder te komen en dat is nog niet altijd het geval. Dat kost tijd. Je kunt het vergelijken met een kind dat leert fietsen en waarbij je de zijwieltjes van het fietsje afhaalt. Ik denk dat we nu één zijwieltje verwijderd hebben, maar het tweede wieltje moet er ook nog af. En voordat we met tegenwind kunnen fietsen, moet er echt nog veel gebeuren.”
Onbenut talent
Vanuit het perspectief van werkgevers is deze samenwerking interessant omdat er meer potentiële werknemers en daarmee onbenut talent, in beeld komen. Tot nu toe is het aantal mensen met een psychische kwetsbaarheid dat door deze samenwerking een baan heeft gevonden, nog niet zo hoog. Maaike Borgman: “De samenwerking was weinig resultaatgericht, maar vooral gericht om de samenwerking tussen de verschillende instanties tot stand te brengen. Nu is het tijd om die verbeterde samenwerking doelgericht in te gaan zetten om meer plaatsingen te gaan realiseren. En dat betekent dat vooral de professionals binnen de zorg, maar ook binnen het domein Werk & Inkomen meer tijd moeten krijgen om mensen met een psychische kwetsbaarheid te begeleiden naar werk. En ook niet elke professional heeft voldoende focus op het thema werk. Dat komt onder meer omdat professionals veel verschillende tools en projecten hebben en ‘werk’ is lang niet altijd onderdeel van het behandelplan. Dat zou wat mij betreft wel de standaard moeten zijn. Het is nu nog vaak een extra project en daar wordt te weinig tijd voor vrij gemaakt. Op beleidsniveau moeten hiervoor keuzes worden gemaakt. Want nu gebeurt nog te vaak dat de wil er wel is, maar het blijft toch vaak op de stapel liggen. Mijn rol is om dat aan te blijven jagen. Om telkens weer de nadruk te leggen op de mogelijkheden van werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Telkens te vragen: blijven we bij de les? Waar staan we nu?”
“Er is in mijn ogen nog te veel angst voor het onbekende. Vul niet in en geef iemand een kans!’’
Knelpunten
Op de vraag of meer target-gericht werken een oplossing zou zijn om meer mensen aan een baan te helpen, antwoordt Maaike: “Misschien helpt het, maar het risico is dan dat als de case-load van de professionals van gemeenten en UWV (te) hoog ligt, dat men dan juist de ‘makkelijk’ plaatsbare mensen gaat helpen, om maar aan dat target te voldoen. En dat wil je niet. Wat dat betreft moeten er dus echt keuzes worden gemaakt op beleidsniveau voor professionals om tijd en focus te kunnen hebben op mensen met een psychische kwetsbaarheid en de weg naar werk.”
Bij de werkgevers waar inmiddels mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk zijn, haalt Maaike ervaringen op. Zo wordt helder waar werkgevers tegenaan lopen als ze mensen met een psychische kwetsbaarheid aannemen en inzichtelijk hoe zij beter in dit proces ondersteund kunnen worden. Ook organiseert Maaike werkgeversbijeenkomsten om informatie en ervaringen te delen en waar mogelijk elkaar te helpen. Inmiddels bestaat deze groep uit 35 werkgevers. Wat Maaike terugkrijgt van deze werkgevers is heel uiteenlopend, maar ze merkt dat de behoefte aan informatie over psychische kwetsbaarheden groeit. Maaike: “Sinds corona en de groeiende aandacht voor de mentale gezondheid van werknemers, willen werkgevers ook preventief aan de slag. Ze willen het gedrag van hun werknemers beter leren lezen en herkennen. Ze willen weten waar ze op moeten letten om zo uitval te voorkomen. En als een werknemer een psychische kwetsbaarheid heeft, willen ze daar graag meer over weten zodat ze de werkzaamheden en de begeleiding in de juiste vorm kunnen gieten. Voor professionals is dat lastig, want zij hebben te maken met de privacywetgeving. Daar is een mouw aan te passen, maar dat is één van de voorbeelden waarom het soms best lastig is voor deze twee verschillende werelden om samen te werken.”
Een ander knelpunt voor werkgevers dat Maaike veel hoort, is al het papierwerk. Er zijn zoveel regels en formulieren die ingevuld moeten worden dat werkgevers makkelijk het overzicht kwijtraken. Maaike: “Voor dit project verzamelen we de knelpunten van werkgevers en brengen deze zowel regionaal als landelijk onder de aandacht bij betrokken partijen. Op deze manier zorgen we ervoor dat werkgevers steeds beter ondersteund en ontzorgd kunnen worden. Dat is natuurlijk niet van vandaag op morgen geregeld, maar hoe meer werkgevers ik spreek en weet van hun ervaringen en knelpunten, hoe beter we gemeenten, UWV en ook het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid inzicht kunnen bieden in de dagelijkse praktijk van werkgevers. En hoe beter regelgeving en beleid daarop afgestemd kan worden.”
In 2019 is het project ‘Werkgeversfocus op mensen met een psychische kwetsbaarheid’ als pilot in 5 arbeidsmarktregio’s (waaronder Friesland) gestart. Vorig jaar is het project verder uitgerold naar andere arbeidsmarktregio’s en zijn er op het thema preventie een aantal landelijke kennissessies voor werkgevers georganiseerd. De ervaringen van de afgelopen jaren vormen belangrijke bouwstenen voor de integrale samenwerking zoals deze op landelijk én regionaal niveau ook de komende jaren verder zal worden ontwikkeld en die erop gericht zal zijn meer mogelijkheden te creëren en te benutten op de arbeidsmarkt voor mensen met een psychische kwetsbaarheid.
Maaike Borgman: “We moeten het samen doen. Zonder een integrale aanpak lukt het niet. En het is belangrijk om dit thema nog meer en blijvend te benadrukken. Het is echt nog een onderbelicht thema. Ik vind het mooi om me hiervoor in te kunnen zetten. Van jongs af aan heb ik de overtuiging dat iedereen ertoe doet en dat iedereen mee moet kunnen doen. Ik denk dat zodra we ophouden met invullen voor een ander, we grote stappen kunnen maken. Vul niet in voor de werkgever en ook niet voor de werknemer. Er is in mijn ogen nog te veel angst voor het onbekende. Vul niet in en geef iemand een kans!’’
