Interview met Stefan Groothuis over openheid op de werkvloer

“Ik zou het wel al tijdens de sollicitatie bespreken, dat had me nu gedoe gescheeld.”

In de winter van 2012 schaatste Stefan Groothuis een nieuw wereldrecord op de 1000 meter sprint en mocht hij de bovenste trede van het podium beklimmen. Twee jaar later stond hij daar weer, toen hij goud behaalde op diezelfde afstand tijdens de Olympische Spelen van Sotsji. Het waren zwaarbevochten overwinningen, waar perioden van extreme faalangst en depressie aan vooraf gingen. De prestatiedrang van Stefan om de beste te zijn en te blijven, had zijn tol geëist en hem zelfs enige tijd helemaal van de schaatsbaan verdreven. Met twee gouden medailles afscheid nemen van het schaatsen was een prachtige revanche, maar niet op alle vlakken…..

Afgelopen voorjaar staken bij Stefan Groothuis, inmiddels werkzaam bij bouwgigant Heijmans én ambassadeur van Sterk door Werk, oude demonen de kop op. In februari was hij begonnen met zijn nieuwe baan als werkvoorbereider na -aansluitend op zijn schaatscarrière-  vijf jaar als timmerman ‘buiten’ te hebben gewerkt. De bouwsector was hem goed bevallen, maar hij was op zoek naar een nieuwe uitdaging. Het liefst één waarbij hij van start tot finish aan bouwprojecten zou kunnen werken, in plaats van een radartje in het grote geheel te zijn. Hij was geïnteresseerd in de organisatorische en financiële kant van de bouw en stuurde in november 2021 een open sollicitatie naar Heijmans. “Het was eigenlijk best een vage vraag die ik had,” lacht hij. “Ik kon weliswaar melden dat ik geïnteresseerd was in grote bouwprojecten, maar in welke functie…daarvan had ik geen idee.”

Psychische kwetsbaarheden niet genoemd

Heijmans nodigde de oud-schaatser uit om op drie verschillende afdelingen mee te lopen. Al snel kwam daaruit dat een baan als werkvoorbereider Stefan het best zou passen. Dus solliciteerde hij op die functie en werd daarvoor aangenomen. Op 1 februari jl. betrok hij zijn nieuwe werkplek; een kantoor, deze keer. Tijdens zijn sollicitatie had hij zijn psychische kwetsbaarheden niet met naam en toenaam genoemd. “Ik ben ervan uitgegaan dat ze bij Heijmans mijn naam wel hadden gegoogeld. Dan is het direct duidelijk dat ik met mentale uitdagingen te kampen heb gehad. Ik dacht, misschien niet terecht, dat ze me ernaar zouden vragen als ze dat nodig vonden.” Achteraf zou hij het toch anders doen. “Ik zou het wel al tijdens de sollicitatie bespreken, dat had me nu gedoe gescheeld.”

Zoals hij verwachtte, was de overgang van ‘werken met de handen’ naar ‘werken met het hoofd’ en vooral ‘werken aan een bureau’ best een grote. Maar dat was het probleem niet. Het probleem zat ‘m in de torenhoge ambitie die zich onmiddellijk liet gelden. Stefan: “Bij mij slaat passie al snel om in de enorme drang om te presteren. En dan niet gewoon, naar behoren presteren, maar net zo presteren als mijn collega’s met vijftien jaar ervaring op dit werkgebied, en het liefst nog beter.” Hij valt even stil. “Rationeel gezien weet ik natuurlijk dat dat helemaal niet kán. Maar iets in mij maakt dat ik dat wel nastreef. Met als gevolg dat de faalangst en de sociale angst terugkeerden en ik me op werkelijk alle vlakken incompetent voelde.” Oude patronen en oud zeer deden opnieuw hun intrede en Stefan gleed terug in een moeras dat hij herkende, maar waar hij kostte wat het kostte niet kopje onder in wilde gaan.

Werk biedt structuur

“Eind van het voorjaar ging het slechter. Ik ben steeds blijven werken, omdat de structuur van een baan me op de been hield. Maar ik had geen zin en energie meer om andere dingen te doen.” Werken was het enige nog dat Stefan deed. Het slapen ging moeilijker, de ruimte in zijn hoofd werd minder. En dat was niet vol te houden. “Ik hoopte dat ik het nulpunt op een gegeven moment wel had bereikt, maar dat weet je eigenlijk nooit zeker. Natuurlijk heb ik -door ervaring wijzer geworden- wel zo mijn manieren die me kunnen helpen mijn situatie te relativeren. Rust nemen, vaste patronen aanhouden, letten op goede voeding, blijven bewegen. Het is bepaald geen heilige graal, maar het helpt. Totdat het toch te weinig oplevert en dan, tsja, dan is er de medicatie en de therapie.”

Omdat zijn nieuwe collega’s Stefan nog niet goed kenden, viel het hen niet direct op dat het niet goed met hem ging. “Door het opvlammen van de sociale angsten zonderde ik me ook een beetje af, dus toen ik uiteindelijk in gesprek ging met mijn directe collega en mijn projectmanager, was dat op mijn initiatief. Ik moest openheid van zaken geven over mijn mentale gezondheid.” Dat was het moment dat Stefan wenste dat hij al tijdens zijn sollicitatie open was geweest. Nu was het een grote hobbel die genomen moest worden, met alle spanning van dien. “Maar het was een goed gesprek; mijn collega’s namen er echt de tijd voor. Ik heb het hele verhaal van a tot z uit de doeken gedaan en daarop kwam begrip.” De opluchting die Stefan voelde na afloop was groot: “Het feit dat ze de tijd voor me namen en begrip toonden, was voor mij de bevestiging dat ik hierin serieus werd genomen.”

In navolging van het gesprek werden geen concrete afspraken gemaakt. Stefan hierover: “Het was misschien beter geweest om één en ander te formaliseren. Niet zozeer dat we dingen op papier hadden moeten zetten, maar we hadden bijvoorbeeld wel een structureel overlegmoment kunnen afspreken.”  Toch heeft het gesprek met zijn collega’s zeker iets opgeleverd: “Het kan zijn dat ik het me inbeeld, we hebben het er niet met zoveel woorden over, maar het voelt alsof er meer rekening gehouden wordt met mijn situatie.”
Bang voor stigma door zijn collega’s was Stefan niet. “In 2013, toen ik nog topsporter was en met mijn verhaal over mijn psychische kwetsbaarheid naar buiten kwam, kreeg ik in de media direct een label. Dat gebeurt als je wat meer in de belangstelling staat; je wordt als bekendere Nederlander met een thema geassocieerd. Dat heb ik toen weleens als vervelend ervaren; als ik werd gebeld door de media, werd ik altijd bevraagd over dat thema, terwijl ik uiteraard meer was dan die psychische patiënt. Hier, bij Heijmans is dat helemaal niet aan de hand.”

“Het speerpunt bij Heijmans is veiligheid. Dat gaat in eerste instantie natuurlijk over bouwveiligheid, dat zou natuurlijk ook vertaald kunnen worden naar mentale veiligheid”

Uiteraard is het prettig dat zijn collega’s hem soms uit de wind houden, maar zelf moest Stefan het ook over een andere boeg gaan gooien. Grinnikend: “Iedereen die op een kantoor werkt is bekend met het principe dat een ‘things-to-do-list’ eigenlijk nooit korter wordt, eerder langer. Dat riep bij mij veel stress op dus ik heb me twee dingen voorgenomen: ten eerste dat ik moet leren dat ik soms mensen moet teleurstellen. Dat klinkt onaardig, maar ik bedoel dat ik keuzes moet maken over welke klus ik voor laat gaan, vaak ten koste van een andere. En dat levert dan geen vrolijke gezichten op. Daarnaast moet ik er ook vertrouwen in leren krijgen dat dingen op die afvinklijst zich soms vanzelf oplossen of minder urgent zijn dan ik had ingeschat. Dat geeft ruimte, letterlijk en figuurlijk.”

Streven naar fysieke én mentale veiligheid binnen bouwbedrijf

Met Stefan gaat het inmiddels beter: “Sinds augustus voel ik me weer ‘normaal’; de chaos in mijn hoofd wordt minder, ik heb weer energie om mijn hobby’s op te pakken of een stuk met mijn kinderen te gaan fietsen. Ik volg Acceptance & Commitment Therapie, waarbij ik leer niet te focussen op het oplossen van mijn klachten, maar mentaal veerkrachtiger te worden.”
En hij gaat onderzoeken of hij mentale gezondheid op de agenda van Heijmans krijgt. Stefan: “Het speerpunt bij Heijmans is veiligheid. Dat gaat in eerste instantie natuurlijk over bouwveiligheid, zeer belangrijk, maar dat zou natuurlijk ook vertaald kunnen worden naar mentale veiligheid. Ik zou het mooi vinden om een steentje bij te kunnen dragen om dat bij zo’n groot bedrijf meer onder de aandacht te krijgen. Zodat er bijvoorbeeld een protocol komt over hoe om te gaan met werknemers met een psychische kwetsbaarheid.”

Stefan Groothuis. Man met een missie en niet voor niets Ambassadeur van Sterk door Werk!