Interview over krapte op de arbeidsmarkt

“Er zit veel talent werkloos thuis. Kijk hoe je mensen op een creatieve manier in kunt zetten”

Interview met werknemer Sandra Polman  & leidinggevende Leendert Bos van Kennisalliantie Inclusie en Technologie (KIT)

Openheid is de kracht in onze samenwerking

De afgelopen weken wordt op luchthaven Schiphol de huidige krapte op de arbeidsmarkt pijnlijk duidelijk blootgelegd: lange rijen wachtende mensen in en zelfs buiten Schiphol omdat er te weinig grondpersoneel beschikbaar is. Mensen missen hun vlucht en vragen zich gefrustreerd af waarom de luchthaven het niet beter regelt. Keer op keer is hierop het antwoord ‘te weinig personeel voor handen’. En dat terwijl er nog steeds veel mensen zijn die wel willen werken, maar niet de juiste plek weten te vinden of misschien niet durven te zoeken omdat ze bang zijn te weinig te kunnen bieden. Of omdat ze niet veel uren kunnen maken, zich mentaal niet altijd even goed voelen of wat meer tijd nodig hebben om te wennen op een nieuwe werkplek. 

Zo ook Sandra Polman. Door haar psychische kwetsbaarheid is ze lang onzeker geweest over wat ze een werkgever te bieden heeft.  Maar haar huidige leidinggevende Leendert Bos van Kennisalliantie Inclusie en Technologie (afgekort KIT) ziet wel degelijk wat Sandra in huis heeft. “Wanneer je uitgaat van iemands kwaliteiten en talenten in plaats van in bestaande functies te denken, heb je als werkgever meer kansen om nieuwe werknemers te vinden”, aldus Leendert Bos. “Het is ook commercieel aantrekkelijk om in mensen met een psychische of andere kwetsbaarheid te investeren. Je laat talent liggen als je dat niet doet.”  Kansen dus om meer mensen met een psychische kwetsbaarheid aan het werk te krijgen en zo met elkaar de krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken.

Sandra, je werkt sinds oktober 2020 als digital marketeer bij KIT. Kan je vertellen welk pad je na je opleiding hebt bewandeld in het vinden van werk?

“Ik kon geen werk vinden en ben toen naast mijn Wajong uitkering gestart in het bedrijf van mijn vader. Dit was een groot voordeel voor mij omdat ik daar kennis en ervaring kon opdoen en mijn zelfvertrouwen op kon bouwen. Van daaruit ben ik verder gaan solliciteren, maar dat was niet altijd makkelijk. Het was lastig om bij een bedrijf binnen te komen omdat ik van UWV maximaal 12 uur mocht werken. Daarbij was ik onzeker over wat ik te bieden had. Ik dacht: ik heb een psychische kwetsbaarheid en word daarvoor behandeld, wat voeg ik nu toe?”
Tijdens het werken in het bedrijf van haar vader doet Sandra niet alleen werkervaring op, maar leert ook veel over zichzelf: “Wat ik moeilijk vond, is dat ik maar weinig uren kan werken. Ik heb de HEAO afgerond en ik wilde het liefst carrière maken. Maar op een gegeven moment bleek dat ik naast het werk tijd nodig heb om in balans te blijven en daarom niet te veel uren per week kan werken. Inmiddels heb ik dat beter geaccepteerd.”

Wat Sandra heeft geholpen in dit proces, is dat ze door alle ervaringen die ze opdoet op een punt van acceptatie komt wat betreft haar kwetsbaarheid. Ze zegt hierover: “Ik heb met mezelf in de loop van de jaren duidelijk afgesproken, dit is mijn verhaal: Ik heb een Wajong status, een eetstoornis en PTSS als achtergrond en ik weet van mezelf waar mijn valkuilen liggen. Voor mijn gevoel kan je bij iedereen wel een labeltje plakken en dit zijn dan mijn labels. Als een bedrijf daar niet mee om kan gaan, dan is het ook niet het bedrijf waar ik voor wil werken. Die acceptatie geeft me heel veel rust.”
Het is precies deze houding die Leendert Bos van Kennisalliantie Inclusie en Technologie aanspreekt in het sollicitatiegesprek met Sandra. “Wat ik sterk vind van Sandra is dat ze kennis heeft van haar handleiding en die durft te delen. Ze was in het sollicitatiegesprek open over het feit dat ze soms door moeilijke periodes heengaat. Daar spreekt veel vertrouwen uit. We hebben gezegd: ‘Laten we het gewoon aangaan’ en ik denk dat dat heel goed is geweest.”
Sandra vult aan: “Er werd in mijn sollicitatiegesprek bij KIT gevraagd: ‘Waar zouden wij jou in kunnen helpen in het werk?’ Dat vond ik een mooie vraag, die was me nog niet eerder gesteld tijdens een sollicitatiegesprek.”

Kennisalliantie Inclusie en Technologie is een platform op het gebied van inclusieve technologie dat mensen met een verstandelijke, psychische of lichamelijke beperking ondersteunt bij het vinden en behouden van passend werk. Dat was mede de reden voor Sandra om te reageren op de vacature van KIT. Sandra wil zich graag inzetten voor mensen met een beperking zodat ook zij kansen krijgen en de voordelen van werk kunnen ervaren. Leidinggevende Leendert vindt het vanzelfsprekend dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag kunnen bij KIT: “Vanuit onze missie kijken wij naar kansen van technologie voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, dan vind ik het logisch dat je daar zelf ook iets mee doet. Practice what you preach, dus. 

Daarnaast is het vaak zo dat mensen die zelf een kwetsbaarheid of arbeidsbeperking hebben, beter weten of de oplossingen die wij bedenken wel passend zijn. Ze brengen andere kennis en een ander netwerk mee. Ze noemen dit wel diversity as an asset. Ik vind dus dat we dit vanuit onze missie moeten doen, maar ook vanuit de kwaliteit van onze dienstverlening.”

Veel werkgevers zijn nog terughoudend met het aannemen van mensen met een psychische kwetsbaarheid, wat is daarvoor de reden denk je?

Leendert: “Dat komt vaak door onbekendheid. Psychische kwetsbaarheid is een containerbegrip waardoor je niet goed weet waar je het over hebt. Daarom is het belangrijk dat werkgevers kennismaken met mensen met een psychische kwetsbaarheid, bijvoorbeeld via het netwerk van Sterk door Werk, zodat ze zien en ervaren om wie het gaat.”
Sandra voelt zich niet anders dan andere werknemers en wil ook niet anders behandeld worden. “Eigenlijk heeft iedereen wel een kwetsbaarheid, alleen zit die bij mij op het psychische vlak”.

Toch zijn er ook weleens moeilijke periodes voor Sandra die invloed hebben op haar werkhouding. “Ik ben daar dan open over, wat niet betekent dat ik alles in detail ga vertellen, maar wel dat ik goed kan uitleggen waar ik last van heb en hoe ik ermee omga. Zo zeg ik het bijvoorbeeld als ik een paar nachten slecht geslapen heb en dat ik daardoor een beetje kortaf kan reageren. Ik probeer hierbij die woorden te gebruiken die andere mensen snappen.”

Dat het belangrijk is hoe en wat je communiceert over je psychische kwetsbaarheid, beaamt ook Leendert: “Sandra stelt zich op een goede manier open op. Door haar open houding ben ik zelf ook veel opener geworden over dingen waar ik tegenaan loop. ‘Ja jongens,’ denk ik dan: ‘Wie heeft er eigenlijk geen beperking?’ Het geeft veel meer openheid in je organisatie.”

“Denk niet ‘Wat is mijn beperking?’ maar ‘Waar kan ik aan bijdragen en waar ben ik goed in?’ Ieder mens heeft wel een kwetsbaarheid!”

Leendert, wat doe jij als leidinggevende, als Sandra aangeeft dat het wat minder gaat?

“Als Sandra zegt ‘Ik moet nu even rustig aan doen’ of ‘Het gaat even niet zo lekker’, dan hoef ik niet meer te weten. Dan bespreken we hoe we haar kunnen ontlasten. Ik zit bij Sandra niet in de zorgmodus. Tot nu toe gaat dat erg goed. Ik denk dat het heel belangrijk is dat er vertrouwen en veiligheid is. Dat was er vanaf het begin.” Sandra vult haar leidinggevende aan: “Ik vind het fijn dat werk, werk is. Het moet niet zo zijn dat werk een verlengde therapiesessie is. Het moet wel in balans zijn. Ik vind het heerlijk dat ik na bijvoorbeeld een slechte nacht gewoon lekker aan het werk kan en mijn ding kan doen. Mijn werk geeft structuur, uitdaging, ik ben echt met iets bezig. Dat gun ik andere mensen ook die die kans nu nog niet krijgen. Het sterkt je gewoon. Ja, sterk door werk, dat klopt helemaal.”
De balans tussen aan de ene kant openheid en de ruimte voelen om aan te kunnen geven als er iets is en tegelijkertijd iemand niet behandelen als een bijzonder geval, is belangrijk. Leendert en Sandra lijken deze balans te hebben gevonden.

Leendert, wat zou je andere werkgevers aanraden?

“Ik zou het echt heel mooi vinden als ook andere werkgevers zich realiseren: ‘Er zit veel talent werkloos thuis. Ik ga kijken hoe ik mensen op een creatieve manier in kan zetten.’ Splits bijvoorbeeld een baan eens in tweeën of in drieën en laat die mensen 10 uur lekker bij je meedraaien. Verder raad ik aan niet te veel in bestaande functies en vaste banen te denken, maar in kwaliteiten en talenten van mensen en ga in gesprek! Het is ook commercieel aantrekkelijk om in mensen met een psychische of andere kwetsbaarheid te investeren. Je laat talent liggen van mensen als je dat niet doet.” 

Sandra, zijn er tips die jij kunt geven aan andere mensen met een psychische kwetsbaarheid?

“Ik heb mezelf door mijn weg naar werk veel beter leren kennen en weet daarom nu ook goed wat naast mijn kwetsbaarheid mijn sterke kanten zijn. Die kan ik nu goed inzetten. Daarom raad ik andere mensen ook aan om niet zozeer te denken: ‘Wat is mijn beperking?’ maar: ‘Waar kan ik aan bijdragen en waar ben ik goed in?’ Verder helpt het om je te realiseren dat ieder mens wel een kwetsbaarheid heeft, we zijn allemaal mensen.”

Sandra, wat zou jij werkgevers nog ter afsluiting willen meegeven?

“Ik wil werkgevers oproepen om te kijken naar de mens en welke kwaliteiten die heeft in plaats van iemand op voorhand al af te schrijven omdat iemand bijvoorbeeld een gat in zijn CV heeft.”

Leendert haalt de woorden aan van Leonard Cohen die de samenwerking tussen hen kernachtig samenvat: “There’s a crack in everything, that’s how the light gets in.”